Oorlog in Oekraïne
Russische aanval dichtbij Poolse grens is een ‘heel duidelijk en gevaarlijk signaal’ aan de Navo
Van verschillende kanten is verontrust gereageerd op de Russische aanval op een militaire basis in West-Oekraïne, dicht bij Navo-grondgebied.
Met de Russische aanval afgelopen weekend op een militaire basis in West-Oekraïne is de oorlog gevaarlijk dichtbij Navo-territorium gekomen. De Yaroviv-basis is slechts 15 kilometer verwijderd van de grens van Navo-lid Polen. Volgens de gouverneur van Lviv, Maksym Kozytskyi, heeft het luchtverdedigingssysteem goed gewerkt en zijn de meeste van de dertig raketten die op de basis werden afgevuurd neergehaald. Toch kwamen volgens de Oekraïense autoriteiten 35 mensen om het leven, minstens 134 mensen raakten gewond. Persbureau Reuters zag negentien ambulances uit de richting van het militaire terrein komen en zwarte rook uit het getroffen gebied opstijgen.
Op het terrein bevindt zich ook het International Peacekeeping and Security Center waar Oekraïens personeel wordt getraind, vaak door instructeurs uit Navo-landen. Ook vinden er gezamenlijk oefeningen tussen Oekraïne en de Navo plaats, de laatste zou afgelopen september zijn geweest. Voor zover bekend waren er op het moment van het geweld geen buitenlandse militairen aanwezig.
1500 kilometer van Amsterdam
Moskou dreigde eerder al dat het niet zou terugdeinzen om te reageren op buitenlandse wapenleveringen aan Oekraïne. Volgens defensie-expert Tim Sweijs van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) heeft Rusland nu de daad bij het woord gevoegd. “De Russen laten met deze aanval duidelijk zien dat ze niet accepteren dat er wapenleveringen plaatsvinden via die westgrens van Oekraïne en dat ze hun dreigementen nu kracht bijzetten. Het is een heel duidelijk en gevaarlijk signaal. Het komt zeer dichtbij. De militaire basis is maar vijftien kilometer van Navo-grondgebied verwijderd. Ik heb het nog even opgezocht, Yaroviv is slechts 1500 kilometer van Amsterdam vandaan.”
Ook premier Rutte reageerde verontrust op de Russische raketaanval en noemde de ontwikkelingen ‘uitermate zorgelijk’. In WNL op Zondag sprak hij van ‘opnieuw een escalatie’. Toch gaat Rusland volgens hem nog wel steeds een confrontatie met het bondgenootschap uit de weg.
Geen actief deelnemer
Een officiële reactie van de Navo liet zondag nog op zich wachten. Ongetwijfeld wordt in het hoofdkwartier het hoofd gebroken over de beste reactie op de laatste ontwikkelingen. Want die reactie kan grote gevolgen hebben voor het verdere verloop van het conflict. Het bondgenootschap heeft vanaf het begin van de oorlog weliswaar heel duidelijk gemaakt dat het het optreden van Rusland in Oekraïne niet accepteert, maar voelt er ook weinig voor om actief deelnemer van het conflict te worden. Dat kan gebeuren als een Navo-lid direct door Rusland wordt aangevallen en het zogeheten artikel 5 in werking treedt, waarbij het bondgenootschap militair optreedt als een lid wordt aangevallen. Dat was nu niet het geval. De Yaroviv-basis bevindt zich weliswaar heel dicht bij Navo-grondgebied maar ligt nog wel in Oekraïne.
Vanuit Washington bracht de nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan het artikel 5 in een interview met CBS-news nog eens in herinnering bij Moskou. “President Biden is er herhaaldelijk heel duidelijk over geweest dat de Verenigde Staten met haar bondgenoten elke centimeter van Navo-terrein zal verdedigen, en dat betekent elke centimeter.” Sullivan benadrukte dat het Westen ook zal reageren als een Navo-lid ‘per ongeluk’ wordt geraakt.
‘De Navo moet bezonnen opereren’
Ook Sweijs denkt dat de Navo heel duidelijk moet maken dat artikel 5 kan worden ingeroepen als een van haar leden wordt aangevallen. Maar tegelijkertijd waarschuwt hij voor onbedoelde escalatie. “Denk bijvoorbeeld aan een vliegtuig dat per ongeluk de grens overvliegt en neergeschoten wordt of een lokale commandant die iets te enthousiast reageert. Of een wapensysteem zelf dat niet goed is afgesteld en over de grens heen schiet. Ik denk dat de Navo bezonnen moet opereren en de-escalatiemogelijkheden, zoals extra hotlines, moet onderzoeken.”
Er staat immer veel op het spel, zegt de defensie-expert. “Ik blijf er bang voor dat Navo-bondgenoten betrokken raken, want dan verandert het conflict van een oorlog tussen Rusland en Oekraïne in een oorlog tussen Rusland en de Navo. En dan kunnen we een gevecht gaan zien dat al meer dan 75 jaar niet op Europees grondgebied heeft plaatsgevonden.”
