Relatie China en VS steeds kouder, nieuw conflictpunt lonkt aan horizon

Van enige detente tussen de Verenigde Staten en China was zaterdag geen sprake bij een urenlange ijzige topontmoeting tijdens de internationale Veiligheidsconferentie in München. De woorden ‘koude oorlog’ vielen aan beide kanten.

Winstpunt was dat de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Antony Blinken, en zijn Chinese evenknie Wang Yi elkaar toch spraken. Beiden willen de communicatie tussen Peking en Washington openhouden, maar gooiden voor en na de bijeenkomst olie op het vuur van de steeds verder verslechterende relatie tussen de twee grootmachten.

Spionageballonnen

Het ballonincident bleef een hete aardappel in het gesprek. Blinken zei dat hij zijn Chinese collega waarschuwde om geen spionageballonnen meer boven Amerikaans grondgebied te sturen. De Verenigde Staten vinden dat ‘China op onacceptabele wijze de Amerikaanse soevereiniteit en het internationaal recht heeft geschonden’. Begin februari schoot een gevechtsvliegtuig de ballon met een omvang van een stadsbus vol met apparatuur uit de lucht. Inmiddels hebben de Amerikanen dit weekend alle brokstukken geborgen. Spoedig wordt een verklaring verwacht over de inhoud van de ballon.

Nog voor de bespreking met Blinken zaterdag begon haalde Wang fel uit naar de VS. Hij noemde de Amerikaanse reactie op het neerhalen van wat China een afgedreven weerballon noemt ‘hysterisch en onvoorstelbaar’. Hij hekelde de wijze waarop de Verenigde Staten zijn land hinderen bij zijn economische ontwikkeling. Wang doelde daarbij ook op de exportbeperkingen in de chipindustrie.

Het Nederlandse bedrijf ASML, dat ultramoderne chipmachines bouwt, mag die apparaten van Washington niet meer verkopen aan China, hoewel daar het laatste woord nog niet over is gezegd. Ook Chinese telecomapparatuurbedrijven zoals Huawei krijgen steeds meer beperkingen opgelegd om op de Amerikaanse markt te opereren, en in navolging daarvan andere westerse markten. Wang noemde de handelwijze van de VS ‘100 procent protectionisme en 100 procent egoïsme’. Hij vermeldde er niet bij dat China zijn exportindustrie veelal subsidieert om de concurrentie uit andere landen te benadelen.

Wapens leveren aan Rusland

Een nieuw conflictpunt lonkt al aan de horizon. Blinken zei zich zorgen te maken dat China wapens gaat leveren aan Rusland en meldde dat als Peking dit doet het ‘serieuze gevolgen’ heeft voor de relatie met Amerika. China stelt zich tot nu toe neutraal op, maar is kritisch op de wapenleveranties van het Westen aan Oekraïne. China kondigde aan dat het binnenkort met een eigen vredesvoorstel komt. Sancties hebben volgens Wang niet gewerkt. Er moet een dialoog komen om ‘vrede een kans te geven’.

Diverse Europese landen, zoals Duitsland, reageerden gematigd positief met de kanttekening dat een rechtvaardig vredesproces alleen maar kan betekenen dat de agressor Rusland zich terugtrekt uit de bezette gebieden in Oekraïne. China spreekt wel van het hooghouden van territoriale integriteit en soevereiniteit, maar zegt tegelijkertijd dat er rekening gehouden moet worden met de legitieme veiligheidsbelangen van Rusland.

Ondertussen roepen China en de VS dat de diplomatieke kanalen onderling open moeten blijven. Wang karakteriseerde de huidige situatie als een terugkeer naar het tijdperk van de koude oorlog. Blinken zei dat juist te willen vermijden.

Toen de Chinese (spionage)ballon boven het grondgebied van de Verenigde Staten werd ontdekt, zegde Blinken zijn voorgenomen bezoek aan Peking af. In dat opzicht is de ontmoeting in München een stap vooruit, maar tot een nieuwe afspraak voor een nieuw bezoek van Blinken aan China is het nog niet gekomen.

Lees ook:

De ballonnen stijgen Amerika ietwat naar het hoofd.

De Chinese spionageballon, die een paar weken geleden ineens over Noord-Amerika zweefde, luidde een diplomatieke crisis in tussen de twee grootmachten China en de VS. Eigenlijk hadden de twee landen tijdens het bezoek van de Amerikaanse minister Antony Blinken afspraken willen maken over het binnen de perken houden van hun oplaaiende rivaliteit.