Gewapende, rechtse paramilitaire groepen mengden zich dit jaar nadrukkelijk in de Amerikaanse politiek. President Trump lonkt naar hun steun. Libertariër Lee Miracle: ‘Het is mooi hoe Trump links helemaal gek maakt.’
Voor hun zevende verjaardag kregen de dochters van Lee Miracle hun eerste geweer. Sindsdien hebben ze steeds machtiger wapentuig leren beheersen. “Ze kunnen fantastisch schieten, beter dan ik”, aldus de trotse vader. “Alleen doen ze het niet zo veel meer. Ze zijn inmiddels wat ouder, 17 en 20, en dan krijg je vriendjes en baantjes en een eigen leven enzo.”
Niet erg, vindt Miracle. Op de maandelijkse trainingen van de Southeast Michigan Volunteer Militia, de paramilitaire organisatie die Miracle coördineert, werd er ook niet alleen maar geschoten. “Het is vrijwillig, dus je kunt mensen niet alleen maar bevelen in hun gezicht blaffen. We doen serieuze trainingen, maar het moet ook leuk blijven, anders komt er niemand meer. Ik herinner me een keer dat mijn dochter mee was toen ze klein was, en we de hele avond met haar zaten te kaarten. Een van de jongens hier leerde haar ook schaken.”
Hij wil er maar mee gezegd hebben: de milities van gewapende burgers, die in Amerika de afgelopen tijd weer zo controversieel zijn, zijn eigenlijk vooral heel familievriendelijk. “Mensen denken dat wij geweerfanaten zijn. En ja, ik heb veel geweren, ik houd ervan. Maar ik heb ook cavia’s. Als ik moet kiezen, speel ik daar toch liever mee.”
Roadblocks door gewapende mannen om voertuigen te controleren op linkse activisten
Toch waren het niet de cavia’s, maar de geweren, waar milities en vergelijkbare groepen dit jaar in Amerika veelvuldig het nieuws mee haalden.
Recent nog, bij de bosbranden in Oregon. Geruchten dat die door Antifa-ophitsers waren aangestoken leidden ertoe dat gewapende mannen daar roadblocks oprichtten om voertuigen te controleren op de aanwezigheid van linkse activisten. Ook bij Black Lives Matter-protesten komen veelvuldig milities opdraven, die eigendommen zeggen te beschermen tegen relschoppers.
In de stad Kenosha ging dat in augustus mis: een 17-jarige jongen met geweer belandde in een schermutseling met demonstranten, met twee doden tot gevolg. En eerder dit jaar, toen de staat Michigan verregaande coronabeperkingen afkondigde, kwamen militieleden met semi-automatische geweren verhaal halen in het parlementsgebouw van die staat.
‘Dit is óns gebouw’
Lee Miracle was niet bij die bijeenkomst, die het wereldnieuws haalde. Maar hij kent veel mensen die er wel waren, en verbaast zich over de ophef. “Ik was er zelf vorige week donderdag nog met mijn geweer.” Na het gesprek mailt hij er een foto van. “Het is geen big deal. Weet je, dit is misschien wel iets dat Amerikanen als volk onderscheidt. Wij vinden: dat gebouw is niet van de politici, dat is óns gebouw. Dus daar mogen wij met onze geweren rondlopen. Dat is geen intimidatie, dat is een manier om te zeggen: dit is ons gebouw. Sommige politici gebruiken het nu om paniek mee te zaaien, maar dit heeft niets met de pandemie te maken, wij doen het al jaren en jaren.”
Veel ouder dan de jaren negentig is de gewoonte toch ook weer niet, vertelt Robert Churchill, een historicus die over de oorsprong van de Amerikaanse milities het boek ‘To Shake their Guns in the Tyrant’s Face’ schreef. “Het idee dat het niet alleen legaal zou moeten zijn om een wapen te dragen, maar dat het een soort patriottische plicht is om dat openlijk te doen, dat is iets dat de afgelopen jaren is opgekomen. Veel staten hebben hun wapenwetgeving geliberaliseerd. Het openlijk dragen van wapens zag je dertig jaar geleden nauwelijks.”
De opkomst van die open carry-beweging is gedeeltelijk verbonden aan de opkomst van de milities, sinds de jaren negentig. Ze werden overal in het land gevormd na een aantal gebeurtenissen waarbij de overheid zich naar de smaak van libertarische Amerikanen te veel bemoeide met haar burgers, zoals de belegering van de Branch Davidians, een religieuze sekte die zich in Waco, Texas had verschanst. Ook werden enkele beperkende wapenwetten aangenomen. Lee Miracle was er in de begintijd al bij. “Voor mij was het niets radicaals. Het was meer een burgerplicht. Ik heb in het leger gediend, als veteraan heb ik bepaalde vaardigheden, die wil ik graag overbrengen.”
Thomas Jefferson zei al: ‘De regering regeert het beste als ze het minste regeert.
De filosofie van de milities komt volgens Miracle neer op het volgen van de Amerikaanse grondwet, zoals die door de founding fathers bedoeld was. “De grondwet geeft de overheid een heel beperkte ruimte om te opereren. Thomas Jefferson zei al: ‘De regering regeert het beste als ze het minste regeert.’ In die filosofie geloven we.”
Daarbij hoort dat burgers zichzelf bewapenen. Dat er de potentie bestaat voor escalatie, als iedereen met een wapen rondloopt, dat beaamt Miracle. “Ja, met wapens in burgerhanden zullen er tragedies gebeuren, en ongelukken. Dat is de prijs die je betaalt. Want zónder wapens in burgerhanden gebeuren er genocides.” Hij somt een hele reeks massamoorden uit de geschiedenis op. “Genocides en etnische zuiveringen vinden altijd plaats tegen een relatief onbewapende bevolking. Pol Pot zei het al: ‘Ongewapende mensen zijn goed geschikt als lijk.’ Ik geloof gewoon niet dat we alle macht aan de overheid moeten laten. Het ligt in de aard van regeringen om macht te verzamelen.”
Maar er is een paradox: de eerste golf milities kwam in de jaren negentig op als protest tegen een overheid die zich te veel liet gelden. Maar wie nu rondkijkt op de forums van militieleden, leest ook veel oproepen aan de overheid om in te grijpen bij Black Lives Matter-demonstraties. Volgens veel rechtse groepen zijn die een rookgordijn, waarachter linkse anarchisten chaos stichten. Is de beweging ineens minder gekant tegen overheidsingrijpen nu er een president in het Witte Huis zit aan wie ze zich ideologisch verwant voelen?
De rekrutering is verschoven naar internet, er klonteren ook allerlei nieuw-rechtse elementen aan
Het ligt iets gecompliceerder, maar de experts met wie Trouw voor dit artikel sprak, uiten wel allemaal hun zorgen over hoe de beweging zich ontwikkelt. Volgens Robert Churchill kwam er een tweede golf op na de verkiezing van Obama. “Dat waren niet meer de lokale groepen uit de jaren negentig die samen ergens trainden en elkaar goed kenden, maar ook landelijke groepen, zoals de Oath Keepers, die elkaar niet persoonlijk kennen. Daardoor heeft de beweging een veel wispelturiger karakter gekregen.”
De rekrutering is verschoven naar het internet, en er klonteren nu ook allerlei nieuw-rechtse elementen aan, die minder begaan zijn met het verdedigen van de grondwet, en meer met het najagen van rechts-nationalistische en soms ook racistische projecten. “De vraag is nu of er een derde golf is, waarbij de beweging zich meer ontwikkelt richting een Latijns-Amerikaans model, van rechtse paramilitaire eskaders die gelieerd zijn aan een autoritaire regering.” Het antwoord is volgens Churchill nog niet te geven.
Dat de beweging in de lift zit, die indruk wordt wel door iedereen gedeeld, al zijn er geen officiële cijfers. Jessica Stern, expert op het gebied van internationaal terrorisme, onderzoekt ook de rechtse beweging in haar eigen land, en heeft wel cijfers over geweld. “Rechtse extremisten waren in 2019 verantwoordelijk voor twee derde van alle terroristische aanslagen en plannen in de VS. Tussen januari en mei van 2020 zelfs 90 procent. Er is ook terrorisme vanuit extreem-links, maar de data laten zien dat dat in het niet valt bij het rechtse geweld.”
Sommige Amerikaanse groepen trainen bijvoorbeeld in Oekraïne
Ook zij ziet hoe de beweging loskomt van haar lokale wortels, en zelfs internationaliseert. “Je ziet nu dat sommige Amerikaanse groepen bijvoorbeeld in Oekraïne trainen, met geestverwante groepen. Dat is ongelofelijk. Ze volgen in zekere zin in de voetsporen van de jihadistische beweging. Dit doet mij erg denken aan wat er in Tsjetsjenië gebeurde. Dat was oorspronkelijk een nationalistische beweging. Maar zodra ze zichzelf als jihadistisch gingen omschrijven, konden ze over de hele wereld gaan rekruteren. Hetzelfde zie je nu met sommige rechts-nationalistische bewegingen gebeuren, die zichzelf in universele termen als anti-immigratie en pro-wit omschrijven.”
Techbedrijven als Facebook en Twitter zijn, mede onder druk van zulke ontwikkelingen, dit jaar veel pagina’s van milities en militieleden offline gaan halen. Amy Cooter, een socioloog die jarenlang veldonderzoek deed onder milities, vraagt zich af of dat geen averechts effect heeft. Het dwingt traditionele milities naar nieuwe sociale netwerken zoals Gab en Parler, waar ze terechtkomen in een ecosysteem van allerlei alt-right gedachtengoed. “Dat kan tot radicalisering leiden.”
Want Cooter bestrijdt het idee dat traditionele milities een racistische agenda zouden hebben. Veel milities functioneren volgens haar als een soort safe spaces voor een bepaald soort traditionele mannelijkheid. Militieleden zullen dus niet snel meedoen aan moderne discussies over wit privilege, maar zijn ook zeker niet racistischer dan de samenleving als geheel. “Veel milities letten van oudsher actief op signalen van racisme bij nieuwe leden. Het is niet dat ze er altijd perfect in slagen om het uit te bannen, maar racisme was nooit onderdeel van de groepsidentiteit.”
Ze hoopt dat dat zo blijft, nu de beweging van rechtse gewapende burgers ideologisch in beweging lijkt te zijn: “Ik zag deze zomer wel een verschil, dat ze er minder problemen mee hadden om de publieke ruimte te delen, om letterlijk schouder-aan-schouder te staan, met mensen die wel degelijk openlijk racistisch zijn.”
Het logo van zijn militie is een witte roos, van de Duitse verzetsgroep tégen de nazi's
Lee Miracle kan niet zo veel met zulke kritiek. “Dan moeten ze me laten zien wie de neo-nazi’s zijn als we ergens op komen dagen, want wij organiseren in ieder geval niets met ze.” Het logo van zijn militie is een witte roos. “Die Weisse Rose, dat was een Duitse verzetsgroep tégen de nazi’s. Ik heb zelfs een van mijn geweren Sophia genoemd, naar Sophia Scholl, van die verzetsgroep.”
Hij beschouwt zichzelf als een libertariër, die racisme maar irrationeel vindt. “Als je op komt dagen, mee marcheert, en je doel raakt, ben je bij ons welkom, wat je kleur of religie ook is.” En wat vindt hij van Black Lives Matter? “Een hoop van hun zorgen zijn legitiem. Maar er worden ook witte gasten vermoord door de politie. Het is niet wit tegen zwart, maar staat tegen individu. En dan sta ik altijd aan de kant van het individu.”
Toch lijkt de staat, in de vorm van president Trump, de afgelopen tijd nadrukkelijk naar de beweging van gewapende, rechtse burgers te lonken. In het recente verkiezingsdebat deed Trump een beroep op de Proud Boys – een van de nieuwere, landelijke, rechtse groepen – om paraat te staan voor het geval de Democraten de verkiezing zouden proberen te stelen.
‘Trump is niet genoeg pro-wapens’
Volgens Miracle is het een ‘mythe’ dat militieleden Trump als ‘hun’ president beschouwen. “Veel mensen zijn pro-Trump, maar we staan niet onvoorwaardelijk achter hem. Ik ben een libertariër, dat is hij niet, ik beschouw hem niet als voldoende pro-wapens. Ik ben blij dat hij er zit, en niet Hillary. We houden onze neus dicht en stemmen op hem, dat is het zo’n beetje. Het is wel mooi hoe hij links helemaal gek maakt. Hun woede op ‘oranje man slecht’ maakt ze vreselijk ineffectief, dat vind ik geweldig.”
Zo’n confrontatie tussen links en rechts zit er weer aan te komen, nu Trump blijft waarschuwen voor verkiezingsfraude door Democraten. In die angst vindt hij Miracle wel aan zijn zijde. “Waar ik bang voor ben, is dat Trump op verkiezingsnacht wint, maar dat ze dan in de dagen daarna allemaal poststemmen gaan ‘vinden’ – en zet vinden maar tussen aanhalingstekens. Want het zijn altijd Democratische stemmen die ze dan vinden. Valsspelen is gewoon een reguliere verkiezingstactiek voor ze.”
Veel mensen zijn bang dat het in de dagen na de verkiezingen tot geweld komt door rechte milities. Miracle: “Ik hoop dat de rechtbanken het dan in handen nemen. En zo niet, dan zien we wel wat er gebeurt. We hebben er nog geen concreet plan voor liggen. Ik hoop gewoon dat het een eerlijke verkiezing wordt.”
Trump en Biden vliegen elkaar in de haren tijdens chaotisch eerste debat
In het eerste debat tussen kandidaten Donald Trump en zijn Democratische uitdager Joe Biden vlogen de kandidaten elkaar vanaf het begin in de haren. Debatleider Chris Wallace verloor geregeld de regie.
