Afrika-strategie
Praten over China is een groot taboe op de Afrikatop in Washington
De leiders van 49 Afrikaanse landen strijken deze week in Washington neer voor een top, die de blijvende invloed van Amerika in Afrika moet garanderen.
Eén onderwerp ontbreekt heel nadrukkelijk bij alle discussies, ontmoetingen en panels die de komende dagen georganiseerd worden op de VS-Afrika-top in Washington DC. Het wordt het grootste politieke evenement in de Amerikaanse hoofdstad sinds het begin van de coronapandemie, met 49 Afrikaanse regeringsleiders, één Amerikaanse regeringsleider en nog vele honderden meegereisde prominenten die drie dagen lang de stad zullen overnemen.
De Amerikaanse gastheren zullen zich daarbij een beetje voelen zoals hoteleigenaar Basil Fawlty in de comedyserie Fawlty Towers. Die probeert, als hij Duitse gasten krijgt, wanhopig het gespreksonderwerp te vermijden dat hem eigenlijk op de tong ligt: de oorlog. Op dezelfde manier proberen de Amerikanen deze week, bij alle gesprekken over handel, gezondheidszorg, politieke samenwerking en klimaatverandering, het onderwerp in te slikken waar ze het eigenlijk het liefste over zouden praten: China.
Het is de paradox die over deze top hangt. Een van de belangrijkste redenen dat de VS zo uitpakken is ontegenzeglijk dat ze de groeiende invloed van China op het Afrikaanse continent willen tegengaan. Maar het laatste wat Amerika wil, is de indruk wekken dat Afrikaanse landen slechts pionnen zijn in een geopolitiek spel tussen twee grote mogendheden, zoals tijdens de Koude Oorlog. Daar zijn ze in Afrikaanse hoofdsteden allergisch voor, en dus zal een nadrukkelijke focus op China alleen maar averechts werken, is de inschatting in Washington.
De Russische invloed in Afrika baart de VS zorgen
Eerder dit jaar, tijdens een bezoek aan het continent werd de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Antony Blinken ook al niet moe om te benadrukken dat Afrikanen hun eigen toekomst vormgeven. “De VS zal Afrika’s keuzes niet dicteren. En dat zou ook niemand anders moeten doen.” Maar hij heeft Afrika wel nodig. Om zijn doelen op het gebied van klimaatverandering veilig te stellen. En om belangrijke grondstoffen voor de VS veilig te stellen, zoals lithium en kobalt, die nodig zijn voor de productie van batterijen, en waar China ook op aast. Bovendien is het blok Afrikaanse stemmen belangrijk in de VN-Veiligheidsraad. Eerder dit jaar stemde tot schrik van de Amerikanen slechts een kleine meerderheid van de Afrikaanse landen voor een veroordeling van de Russische invasie in Oekraïne.
In de Afrika-strategie die de VS een paar maanden geleden openbaarden wordt het beestje overigens wel bij de naam genoemd. China, zo lezen we daar al op pagina twee, “ziet de regio als een belangrijke arena om de internationale rechtsorde uit te dagen, zijn eigen smalle commerciële en geopolitieke belangen na te jagen, transparantie en openheid te ondermijnen, en de Amerikaanse betrekkingen met Afrikaanse volken en regeringen te verzwakken.” In de afgelopen jaren investeerde China tientallen miljarden in Afrika. In 2017 opende het bovendien een eerste militaire basis op het continent, in Djibouti. Amerikaanse militaire analisten vrezen dat er meer zullen volgen.
Ook de Russische invloed in Afrika baart de Amerikanen zorgen. “Rusland ziet de regio als een toegeeflijke omgeving voor private militaire ondernemingen, die vaak instabiliteit aanwakkeren voor strategisch en financieel gewin”. Dat gaat over de Wagner Group, een Russische paramilitaire organisaties, die enkele regimes in Afrika ondersteunt. Het Russische propagandakanaal RT opent binnenkort bovendien een filiaal in Johannesburg.
In de watten proberen te leggen
Niet alleen Blinken was deze zomer in Afrika, ook zijn collega’s uit Rusland en China gingen in het continent op reis. Sommige waarnemers spreken al over een nieuwe ‘scramble for Africa’, een verwijzing naar de wedstrijd die Frankrijk en Engeland ooit uitvochten om zo snel mogelijk zoveel mogelijk van het continent te koloniseren.
Het verschil met nu is dat Afrikaanse landen in een multipolaire wereld, waarin verschillende landen naar hun hand dingen, ook wat te eisen hebben. En dus zal president Joe Biden de Afrikaanse landen de komende dagen niet beleren of dreigen, maar vooral in de watten proberen te leggen.
Eén belangrijk voorstel lekte al uit. Biden wil de Afrikaanse Unie permanent lid van de G20 maken. Dat is een langgekoesterde wens van de Afrikaanse Unie. Op dit moment is Zuid-Afrika de enige Afrikaanse stem die klinkt bij de onderhandelingen van die club van de rijkste landen ter wereld.
Lees ook:
Legt China een financiële strop om de hals van Afrikaanse landen?
Komen ontwikkelingslanden in de problemen door Chinese leningen? Voor het eerst zijn de schulden per land bekend geworden.
Afrika is een zinderend continent vol dynamische, slimme, ambitieuze mensen
Wat als het zou lukken om de vaak zo onlogische en remmende koloniale grenzen tussen de 54 of 55 Afrikaanse landen op het heffen en verder te gaan als de Verenigde Staten van Afrika?
