Oorlog in Oekraïne
Positief nieuws voor voedselprijzen: Rusland stemt in met verlenging graandeal
Moskou sputtert nog wat tegen, maar het lijkt erop dat Oekraïne voorlopig zijn graan kan blijven uitvoeren via zijn havens in de Zwarte Zee.
Positief nieuws voor de Oekraïense economie en voor de wereldvoedselprijzen: Rusland is akkoord met verlenging van de zogeheten graandeal. Door die deal, getekend in juli vorig jaar na bemiddeling van Turkije en de Verenigde Naties, hief Rusland zijn blokkade van drie zeehavens in de Zwarte Zee op. Daardoor kon Oekraïne landbouwproducten als tarwe, mais en zonnebloempitten (voor spijsolie) per schip het land uitkrijgen.
De afspraak zou, na wederzijdse instemming, steeds met 120 dagen verlengd worden. Maar toen dat in oktober voor de eerste keer moest gebeuren, speelde Rusland hoog spel. Het Kremlin zegde het akkoord op, met een grabbelton van argumenten.
Oekraïne zou de veilige zeecorridor misbruiken voor wapenimporten, aldus het Kremlin. Ook ging het Oekraïense graan helemaal niet naar de armste landen, zei Moskou. Dat klopt in grote trekken: het meeste gaat naar Spanje, China, Turkje, Italië en Nederland. Maar dat is niet in strijd met het akkoord, en bovendien profiteerden de armen wel van de zakkende prijzen sinds de hervatting van de Oekraïense exporten. Nog een klacht die Moskou uitte: Ruslands export van landbouwproducten leed ernstig onder internationale sancties, tegen de afspraken in.
Veroorzaker van hongersnoden
De Russische opzegging leidde er opmerkelijk genoeg niet toe dat het scheepvaartverkeer stilviel. Kennelijk was de inschatting dat Rusland het niet zou wagen graanschepen aan te vallen, omdat het land zich daarmee in eigen voet zou schieten. Immers, de reden dat Moskou in juli had ingestemd met de deal, was dat het niet door arme landen aangewezen wilde worden als de veroorzaker van hongersnoden door de hoge graanprijzen die het gevolg waren van de oorlog tegen Oekraïne.
Al snel bond Rusland in en zegende het alsnog de verlenging, drie dagen voordat de 120-dagentermijn was verstreken. Het gedoe leidde wel korte tijd tot hogere graanprijzen, maar die zakten daarna weer; inmiddels liggen de prijzen op vooroorlogse hoogte.
De huidige 120 dagen-termijn loopt tot zaterdag, en weer ligt Moskou dwars. Nog steeds krijgt Rusland zijn agrarische producten en kunstmest het land moeilijk uit, hoewel die officieel niet onder westerse sancties vallen. Verzekeringsbedrijven en banken zijn beducht zaken te doen met Russische exportbedrijven, klaagt Moskou. Daarom wil Rusland het akkoord niet met 120, maar slechts met zestig dagen verlengen, zo maakten Russische regeringsvertegenwoordigers deze week bekend.
Bezaaid met landmijnen
Oekraïne voert aan dat het oorspronkelijke verdrag helemaal niet voorziet in een kortere verlenging dan met 120 dagen. Of dat Moskou overtuigt is onduidelijk. Volgens het Kremlin is het oneerlijk dat Oekraïne verdient aan zijn landbouwexport, terwijl Rusland schade ondervindt door sancties.
Moskou kan zich troosten met de gedachte dat het met zijn oorlog zware schade heeft toegebracht aan de Oekraïense agrarische sector, een van de weinige sectoren die nog buitenlandse valuta in het laatje brengen. Veel landbouwareaal is door Rusland bezet. Grote delen van de bevrijde gebieden zijn bezaaid met landmijnen. Silo’s en landbouwmachines zijn verwoest. Vervoerskosten zijn gestegen, de havens in de Zee van Azov blijven buiten gebruik en de drie Zwarte Zee-havens die onder het akkoord vallen functioneren op halve capaciteit.
Oekraïense landbouwwetenschappers raamden vorige week dat Oekraïne dit jaar 34 miljoen ton graan zal oogsten. Dat is ruim een derde minder dan vorig jaar en 60 procent minder dan de 86 miljoen ton in 2021.
Lees ook:
Graanakkoord na lang gesteggel toch gered
Er is fiks over geworsteld, maar Rusland is akkoord met verlenging van de ‘graandeal’. Daardoor kan Oekraïne gebruik blijven maken van zijn Zwarte Zeehavens.
