Politie en criminele bendes in Arabische wereld jagen online op lhbti+’ers

De 23-jarige Ayman zit in een cafe, in het centrum van Cairo. Hij is met een andere man aan het chatten op de datingapp Grindr, en nodigt hem uit om ook wat te drinken. “Maar in plaats van de man die ik verwachtte, kwamen er vijf politiemensen in burger binnen”, vertelt hij. Hij moet gedwongen zijn telefoon ontgrendelen, en als de agenten foto’s vinden van Ayman met een andere man wordt hij beschuldigd van ‘losbandigheid’ en ‘zedeloosheid’ en anderhalve maand vastgezet.

Het is een van de getuigenissen in een deze week door Human Rights Watch (HRW) gepubliceerd rapport waarin uiteen wordt gezet hoe de veiligheidsdiensten van vijf landen – Egypte, Jordanië, Tunesië, Irak en Libanon – sociale media gebruiken om lhbti+’ers op te sporen en te arresteren.

Instrumenten van repressie

De mensenrechtenorganisatie heeft met bijna honderd lhbti+’ers gesproken die doelwit zijn geweest van zulke tactieken. Rasha Younes, hoofd van het lhbti-onderzoeksprogramma van HRW, waarschuwt dat de online wereld voor lhbti+’ers in de regio tegelijkertijd een zegen en een vloek is. “Terwijl digitale platforms lhbti+’ers de mogelijkheid geven om zichzelf te uiten en hun stem te verheffen, zijn het ook instrumenten van repressie in handen van de autoriteiten geworden”, aldus Younes.

Niet alle landen hebben wetgeving die homoseksuele relaties expliciet verbiedt – zoals Egypte, Irak en Jordanië – maar dat betekent niet dat lhbti+’ers het daar makkelijker hebben dan waar zo’n gebod wel geldt. Eenmaal in hechtenis worden ze vaak gemarteld en verkracht, en gedwongen een bekentenis af te leggen dat ze schuldig zijn aan aanklachten als ‘immoraliteit’, ‘zedeloosheid’ of ‘prostitutie’.

Politieagenten fabriceren bewijs

Als er niet voldoende ‘bewijs’ op iemands telefoon wordt gevonden dat iemand bijvoorbeeld gay of trans is, dan gaan politieagenten vaak zelf aan de slag – ze downloaden datingapps en expliciete foto’s op de telefoon van de arrestant, of ze fabriceren berichten, om de arrestatie te rechtvaardigen.

Niet alleen de politie maakt zich schuldig aan het leggen van online valstrikken voor lhbti+’ers. Geïnterviewden vertellen ook aan HRW hoe leden van criminele bendes en milities – met name in Egypte en Irak – sociale media en datingapps zoals Grindr gebruiken om af te spreken met lhbti+’ers, en ze vervolgens te chanteren.

Wat begint als een date verandert snel in een nachtmerrie. Eerst is het gezellig, maar dan slaat het vaak snel om. Geïnterviewden vertellen hoe ze in elkaar worden geslagen, bedreigd en verkracht worden, en hoe dit meestal gefilmd wordt. Vervolgens krijgen ze te horen dat ze moeten betalen, anders worden de beelden doorgestuurd naar hun vrienden en familie.

Het overkwam de 21-jarige Iraakse Yasser twee jaar geleden. De man die hem chanteerde stuurde een filmpje door naar Yassers beste vriend, en dreigde ook zijn vader in te lichten. Na een mislukte suïcidepoging leeft Yasser nu nog steeds in angst. “Ik ga het huis nooit meer uit. Ik ben doodsbang dat ze zullen inbreken en me zullen vermoorden. En als mijn vader erachter komt dat ik een doelwit ben, zal hij me vermoorden. Ik hou de bedreigingen voor me, maar ze kwellen me”, vertelt hij.

Al het spaargeld weg

Sommigen zijn als gevolg van de chantage al hun spaargeld kwijtgeraakt, zoals de 26-jarige Salam, ook uit Irak. Na een afspraak met een man wordt hij benaderd door iemand die lid zegt te zijn van Asa’ib Ahl al-Haq – een sjiitische militie die vaker in verband is gebracht met geweld tegen lhbti+’ers – die vervolgens dreigt iedereen te vertellen dat Salam op mannen valt.

Salam beseft dat de informatie doorgespeeld moet zijn. “Ze zeiden dat ze 30.000 dollar wilden, en dat ze wisten dat ik het geld had. Ik was sprakeloos”, vertelt hij aan HRW. Hij haalt 20.000 dollar van zijn bankrekening, gaat een lening aan van 10.000 dollar, en betaalt de mannen. Nu heeft hij niks meer.

Wie gechanteerd wordt kan weinig kanten op; aangifte doen is volgens de geïnterviewden niet realistisch. De zes lhbti+’ers van de groep die toch naar het politiebureau gingen, werden alle zes uiteindelijk zelf gearresteerd na beschuldigd te zijn van zaken als het ‘promoten van prostitutie’.

Nog duizenden zaken

Ondertussen helpen grote sociale mediabedrijven ook niet mee. Als de lhbti+’ers de chantage-berichten die online over hen verspreid worden rapporteren, gebeurt er meestal niets. Volgens HRW investeren techbedrijven als Twitter, Facebook en Instagram lang niet genoeg in het modereren van Arabische berichten.

Dat de politie en criminele bendes dezelfde tactieken inzetten om achter lhbti+’ers aan te gaan, zorgt ervoor dat slachtoffers geen gerechtigheid verwachten. “Hoe kan ik iemand aangeven als de politie net zo handelt als een dader?”, vertelt de 31-jarige non-binaire Nour, uit Egypte. “Er zijn nog duizenden van dit soort zaken waar niemand van weet”.

Lees ook:

Ophef in Tunesië om homoactivist

Nadat homoseksueel Ben Amor op tv pleitte voor tolerantie, werd hij bedreigd. En hij is niet de enige.

Queer én moslim in Turkije, daar hoor je maar weinig over

Voor queers in Turkije is zeggen dat je lesbisch, homo- of biseksueel, trans of intersekse bent, één ding. Zeggen dat je ook moslim bent, is een tweede.