Plotseling zit er schot in de Europese aanpak van migratie. ‘Het wegkijken lijkt voorbij’

Het leek er lang nooit meer van te komen, maar nu lijkt het er toch op dat er schot komt in het Europese asiel- en migratiepact. Dat is een plan uit 2020 waarmee de Europese Commissie hoopte de eeuwig voortdurende ruzie tussen lidstaten over wie welke migranten opvangt, te kanaliseren.

Dinsdag kwamen de verschillende fracties in het Europees Parlement tot een gezamenlijk standpunt op vier belangrijke onderdelen van de plannen: die gaan over het verdelen van asielzoekers over Europese lidstaten en over regels die in de toekomst moeten gelden bij crises, de registratie van migranten en de asielprocedure.

Nu is op deze onderwerpen de weg vrij voor onderhandelingen met de lidstaten. De kans bestaat dat die hun wederzijdse argwaan opzij zetten, nu de kwestie in een stroomversnelling is geraakt. In dat geval kan het hele asiel- en migratiepact nog voor de Europese verkiezingen in 2024 worden afgesloten.

De plicht om asielzoekers van elkaar over te nemen blijft bestaan

In de nieuwe plannen blijft de plicht bestaan dat lidstaten asielzoekers van elkaar overnemen, maar die verplichting geldt alleen als die lidstaten het aantal migranten niet meer aankunnen. Het bestaande idee dat landen aan de grens verantwoordelijk zijn voor de asielprocedure, blijft ook intact. Een plan van de ­Europese Commissie om asielzoekers verplicht over Europa te verdelen was nog het meest omstreden deel.

Het Europees Parlement heeft een uitweg uit de impasse weten te vinden door de twee systemen te mengen: het oude systeem waarin grenslanden als Italië en Griekenland verantwoordelijk waren voor registratie en asielprocedure en het nieuwe waarin dat in andere Europese landen zou moeten plaatsvinden.

Opvallend is dat zowel links als rechts in het parlement tevreden is met deze nieuwe afspraken. “Het is goed dat we met de stemming vandaag de huidige stagnatie op dit dossier doorbreken. Deze situatie laten voortbestaan is onaanvaardbaar uit humanitair oogpunt”, reageerde Sophie in ’t Veld van D66.

Bovendien wordt zo het onderlinge vertrouwen tussen lidstaten hersteld

Ook de VVD-fractie reageert opgetogen. Delegatieleider Malik Azmani: “Er is na jaren en jaren van stilstand eindelijk beweging, het Europees wegkijken lijkt voorbij. Ik zou een aantal elementen graag anders hebben gezien, maar er zijn goede elementen. Bovendien zorgt het ervoor dat het onderlinge vertrouwen tussen de lidstaten wordt hersteld.”

Het minst opgetogen is GroenLinks. “Het is nog altijd niet het effectieve, eerlijke en humane systeem zoals wij dat voor ogen hebben”, zegt Tineke Strik. Volgens Strik is het met de nieuwe regels mogelijk dat volwassenen en kinderen boven de 12 jaar langdurig aan de grens gevangen zitten in asiel- en terugkeer­procedures.

Lees ook:

EU gaat in migratieplannen steeds meer grenzen over

De Europese Commissie zoekt steeds meer samenwerking met landen buiten de EU in een poging om migratie te beheersen. Ze helpt de grenzen te bewaken aan de oostkant en sloot akkoorden met Niger, Mauritanië en Senegal.