Orbán lijkt niet succesvol in politiek spel rond Navo-uitbreiding

Het geduld van de Verenigde Staten en de EU met de Hongaarse premier Viktor Orbán begint op te raken. Waar Orbán zich in het afgelopen decennium profileerde als een kundig pokerspeler die – zeker voor zo’n klein, militair onbeduidend land – precies wist hoe hij zijn macht kon inzetten, lijkt die strategie nu gestrand. Het eindeloze uitstellen van de Hongaarse goedkeuring van de Navo-toetreding van Finland en Zweden is voor veel landen de druppel.

“Zelfs de Duitse regering heeft zich nu over de kwestie uitgesproken”, zegt Daniel Hegedus, een politiek wetenschapper met een focus op Centraal-Europa verbonden aan de denktank German Marshall Fund in Berlijn. “Duitsland is normaal heel voorzichtig met Hongarije, maar de boodschap is nu duidelijk: Orbán gaat te ver. Deze week kwam daar ook nog de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan bij die zei dat Hongarije de toetreding van Finland en Zweden nu echt moet goedkeuren. Dat was een heel direct signaal: het geduld met Orbán is helemaal op”, volgens Hegedus.

Militair neutrale landen

Het is inmiddels al een jaar geleden dat Finland en Zweden – twee militair neutrale landen – aangaven dat ze zich gezien de invasie van Oekraïne toch graag onder de paraplu van de Navo willen scharen. Dat het er nog steeds niet van gekomen is ligt enerzijds aan een slepend conflict tussen Turkije en Zweden, dat draait om Koerdische strijders waaraan Stockholm volgens Ankara onderdak biedt.

Op het eerste gezicht is het minder duidelijk waarom ook Hongarije maar dwars blijft liggen – ook al blijft het land herhalen vóór de toetreding te zijn. Het Hongaarse parlement heeft de kwestie voor zich uitgeschoven, maandag wordt eindelijk over de toetreding van Finland gestemd. Het ziet ernaar uit dat het parlement, gedomineerd door regeringspartij Fidesz, hier wel mee instemt. Maar de stemming over Zweden is nu wéér uitgesteld. Wat hoopt Hongarije zo te bereiken?

“De Hongaren hebben een paar doelen,” zegt Hegedus. “Aan de ene kant hopen ze zo druk uit te kunnen oefenen op EU-partners, vooral landen – zoals Finland en Zweden zelf – die zich kritisch uitspreken over de staat van de rechtsstaat in Hongarije. De hoop was dat die landen hun zorgen over de situatie in Hongarije dan uit eigenbelang zouden loslaten, en dat de EU de EU-fondsen die nu ingehouden worden tóch aan Hongarije zou uitkeren. De andere reden was om gewoonweg vriendelijke boodschappen te sturen naar Turkije, waar Hongarije graag een goede relatie mee onderhoudt. Een derde, minder belangrijke reden is om ook een vriendschappelijk signaal te sturen naar Rusland.”

Hongaarse strategie

Maar de Hongaarse strategie lijkt in de praktijk niet te werken. “Ze hebben hun kansen verkeerd ingeschat”, zegt Hegedus. “Ze dachten dat de kaarten die ze in handen hadden sterker waren dan ze zijn. De EU zou überhaupt niet haar houding naar Hongarije veranderen onder invloed van Stockholm of Helsinki, en die regeringen zullen zelf ook niet snel van standpunt veranderen. De hele Noord-Atlantische alliantie staat achter hen, ten eerste. Dan is er nog altijd het conflict met Turkije – ook als Hongarije nu toch een stap opzij zou doen. Dat maakt de kaarten van Orbán nog zwakker. Hij graaft nu vooral zijn eigen graf: Hongarije schiet helemaal niets op met al dit uitstelgedrag, en zorgt alleen maar voor heel veel frustraties bij alle internationale partners.”

De relaties die Hongarije onderhoudt met internationale partners zijn in het afgelopen jaar – sinds het begin van de oorlog – sowieso flink beschadigd; de Visegradgroep (Hongarije, Slowakije, Tsjechië en Polen) is feitelijk uit elkaar gevallen als politiek front. In Bratislava, Praag en Warschau is de opinie tegen Orbán gekeerd, vanwege zijn houding tegenover de oorlog in Oekraïne. Die afwijkende houding komt vooral voort uit de angst om Rusland tegen het zere been te schoppen, gezien de enorme afhankelijkheid van betaalbaar Russisch gas.

Dat Hongarije maandag wél de toetreding van Finland goed zal keuren maar nog niet die van Zweden, spoort met de houding van Turkije. “Het Turkse beleid is erop gericht Finland en Zweden tegen elkaar uit te spelen”, zegt Hegedus. “Hongarije speelt op dit moment mee volgens de tactiek van Erdogan, maar loopt zo alleen maar meer schade op. De wereld is veranderd – en Orbáns politieke gereedschapskist is niet snel genoeg aangepast.”

Lees ook:

Opluchting: op het laatste moment toch een deal tussen EU en Hongarije

Hongarije krijgt voorlopig minder subsidie uit Brussel, spraken de lidstaten dinsdag in alle vroegte af. Maar als het land zijn rechtsstaat hersteld heeft, komt het geld alsnog.