Opluchting: op het laatste moment toch een deal tussen EU en Hongarije

Aan een langdurig kat-en-muisspel van de Europese lidstaten en Hongarije is op de vroege dinsdagochtend een voorlopig einde gekomen. Hongarije wordt 1,2 miljard euro minder gekort op zijn Europese subsidies dan Brussel eerder aankondigde. In ruil daarvoor staakt het zijn verzet tegen een minimumbelasting van 15 procent voor bedrijven in Europa en tegen een steunpakket van 18 miljard voor Oekraïne.

De opluchting in Brussel is groot, en in Kiev waarschijnlijk nog groter. Afgelopen weken hield Hongarije een belangrijk besluit over wederopbouwgeld voor Oekraïne tegen, terwijl de eerste betaling daarvan al in januari moet plaatsvinden. Een ingewikkelde constructie om het geld alsnog aan Oekraïne te geven, hoeft nu niet te worden opgetuigd.

Eindelijk een besluit over het minimale tarief

Ook kunnen de lidstaten deze week nog een definitief besluit nemen over een minimumbelastingtarief voor bedrijven, een pijnpunt dat Hongarije een jaar lang tegenhield met zijn vetorecht. Dat komt allemaal door een akkoord dat de ambassadeurs van de EU-landen in Brussel in de nacht van maandag op dinsdag wisten te bereiken. De afspraak houdt onder meer in dat het coronaherstelplan van Hongarije zal worden goedgekeurd, waardoor het land recht heeft op 5,8 miljard euro.

Maar de grootste opluchting, vooral in het Europees Parlement, is te danken aan het grotendeels mislukken van het Hongaarse plan om Brussel te chanteren. Brussel blijft vasthouden aan zijn voornemen dat Hongarije pas geld krijgt als het een goed functionerende rechtsstaat heeft.

Daarom worden de miljarden aan coronasteun nog niet overgemaakt. Eerst moet Hongarije een aantal forse hervormingen doorvoeren. Om dezelfde reden krijgt het land ook maar 45 procent van de miljardensubsidie die voor Hongarije klaarligt, uit het ‘cohesiefonds’ van de EU. Dat fonds is bedoeld om de armste regio’s vooruit te helpen. De rest van het geld, 6,3 miljard, wordt bevroren tot Hongarije er beter voorstaat.

Hongarije zei allerlei veranderingen te hebben doorgevoerd, maar Brussel is ook na twee keer kijken niet overtuigd van de grondigheid ervan. Om geld te krijgen, moet er meer gebeuren.

De Hongaarse blokkade bleek te omzeilen

De Europese lidstaten en Hongarije proberen elkaar al maanden te slim af te zijn. De Hongaarse premier Orbán wilde zijn Europese subsidies veiligstellen door zijn vetorecht in te zetten op dossiers die de andere lidstaten belangrijk vinden, maar die lidstaten lieten zich niet chanteren. Ze gingen op zoek naar manieren om de Hongaarse blokkade te omzeilen. Dat was ingewikkeld, maar leek mogelijk.

Daardoor stond Hongarije met zijn rug tegen de muur. Het land wilde dolgraag Europese goedkeuring krijgen voor het coronaherstelplan, want het recht op een groot deel van die miljarden dreigde te verlopen.

Het is de eerste keer dat Brussel het zogeheten rechtsstaatbeginsel heeft ingezet. Sinds twee jaar mag de EU subsidies in eigen zak houden als een lidstaat is afgedreven van een rechtsstaat. Ook Polen heeft om deze reden nog geen geld gekregen uit het herstelfonds.

Zolang Hongarije niet alle gewenste hervormingen doorvoert, riskeert het ieder jaar EU-geld. Ook in 2023 worden daarom veto’s van Hongarije verwacht. Dan gaat het waarschijnlijk om een nog groter bedrag.

Verschillende partijen in het Europees Parlement hopen dat de EU-lidstaten snel een strategie ontwikkelen om te voorkomen dat ze opnieuw door de autoritaire agenda van de Hongaarse premier Orbán gegijzeld worden. Hongarije zelf zegt dat het in maart 2023 de gewenste aanpassingen afrondt en dat het geld dan kan worden overgemaakt.

Lees ook:

‘Wie alles bij elkaar neemt, ziet pas echt hoe kapot de Hongaarse rechtsstaat is’

De Europese Commissie pakt het helemaal verkeerd aan met Hongarije, zegt Europarlementariër Tineke Strik. Een wetenschappelijk onderzoek stelt opnieuw dat het strenger kan en moet.