InterviewSocioloog Fabien Jobard
Ook de Franse regering geeft toe dat de politie wel erg makkelijk geweld gebruikt
De Franse regering erkent dat de politie te vaak over de schreef gaat. Dat werd tijd, zegt socioloog Fabien Jobard.
Een ME’er die van heel dichtbij rubberkogels afvuurt op ambtenaren die demonstreren tegen de pensioenhervorming. Een vrouw die tijdens dezelfde protestactie, maar dan in het zuidelijke Toulouse, onderuit wordt geschopt en bijna met haar hoofd tegen een paaltje valt. Het zijn schokkende voorbeelden van politiegeweld die de afgelopen dagen niet te missen waren.
En dan was er nog de dood van Cédric Chouviat, een pakjesbezorger die bij een verkeerscontrole werd gevloerd en tegen het asfalt geduwd. Een gebruikelijke, maar omstreden methode om agressieve burgers in bedwang te houden. Opnieuw is duidelijk waarom de methode omstreden is: de 42-jarige Chouviat brak zijn strottehoofd en stikte.
President Emmanuel Macron liet weten dat al deze acties niet door de beugel kunnen. Hij beloofde maatregelen die de ‘beroepsethiek’ moeten verbeteren. Een duidelijk signaal, volgens Fabien Jobard, die onderzoek doet naar de politie en het gevangeniswezen bij het instituut Cesdip.
Waarom zegt Macron nu pas dat er iets moet veranderen? Rubberkogels hebben eerder al oogletsel of erger veroorzaakt bij tientallen gele hesjes.
“Het probleem is nu zo duidelijk, niemand kan het nog negeren. Ook bij de politie zelf moet de huidige, confronterende strategie al een tijd onder vuur liggen. De klassieke aanpak bij ordehandhaving tijdens demonstraties is het op afstand houden van relschoppers. Maar men besloot eind 2018, tijdens de eerste grote rellen van de gele hesjes, kleine eenheden in te zetten die juist het contact aangaan. Dat is precies de manier waarop rellen in probleemwijken worden bestreden. De LBD, het geweer van Frans fabrikaat dat niet-dodelijke kogels van iets groter dan een pingpongbal afvuurt, is in deze context een gevaarlijk wapen.”
Hoe komt het dat het gebruik van de LBD in Frankrijk zo gewoon is geworden?
“In andere Europese landen wordt de LBD (afkorting van lanceur de balles de défense, red.) of zijn voorganger, de flash ball, niet gebruikt. In de jaren negentig van de vorige eeuw beschikten eenheden die het opnamen tegen criminele bendes over een LBD.
“Daarna werd het gebruik steeds algemener, onder andere onder invloed van Nicolas Sarkozy. Die stond eerst als minister en later als president voor een stevig law and order-beleid. Maar een LBD is bedoeld om op afstand te gebruiken en om te kunnen handelen als het echt niet anders kan, bij noodweer. Het is totaal ongeschikt om een oprukkend groepje demonstranten mee tegen te houden.”
Geweld tegen de politie is ook een probleem in Frankrijk. In de banlieue worden patrouilles in hinderlagen gelokt, de ME krijgt grote stenen, balken en staven naar het hoofd gegooid. Een jonge crimineel reed vorige week in Lyon een politieman dood die met collega’s een weg had afgezet.
“Het is waar dat de druk heel groot is. Sommige ME’ers zijn uitgeput; in Parijs zijn er soms drie, vier grote demonstraties binnen een week. En dit duurt al lang: in 2016 werd maandenlang gedemonstreerd tegen een arbeidsmarkthervorming, daarna kwamen de gele hesjes en nu zijn er de pensioenprotesten.
“Maar waar het hier om gaat zijn de bevelen die de ordetroepen krijgen en het beleid is niet bepaald gericht op de-escalatie. Als Christophe Castaner, de minister van binnenlandse zaken, steeds zegt dat er geen probleem is en als de meeste onderzoeken naar agenten die de fout ingaan nergens op uit lopen, dan zijn ontsporingen onvermijdelijk.”
Men dacht dus kennelijk: ik kan rustig een schop uitdelen als ik de kans krijg, niemand zal er wat van zeggen?
“Precies. Terwijl de omstandigheden waarin je geweld mag gebruiken heel precies omschreven zijn. In de Franse politiekorpsen leeft toch al het idee dat de politie niet fout kàn zijn, omdat men het staatsgezag belichaamt. En precies dat gevoel is aangemoedigd door vooral Christophe Castaner, die nooit fouten heeft toegegeven.”
Wordt de LBD nu binnenkort afgeschaft?
“De ordetroepen staan nu nog onder spanning, het zal vermoedelijk nog een paar maanden gaan duren. Maar afschaffing van de LBD is op den duur onvermijdelijk.”
Staking vervoer gaat zesde week in
De staking bij het Parijse vervoersbedrijf RATP en de spoorwegen (SNCF) gaat de zesde week in, een record. Toch klopt het beeld van een land dat plat ligt niet. Meer dan 70 procent van de Fransen heeft volgens peilingen nooit iets gemerkt van de werkonderbrekingen die vooral de inwoners van Île-de-France (de regio rond Parijs) treffen. Het einde van de crisis lijkt intussen in zicht. De regering bereikte een compromis met de bonden die elke maatregel afwijzen om werknemers langer te laten werken. De vakorganisaties krijgen tot april de tijd alternatieven te bedenken om het pensioenstelsel betaalbaar te houden. Maar de werkgevers (hogere premies) of de gepensioneerden (lagere uitkeringen) het gelag laten betalen, daarover valt niet te praten, aldus premier Édouard Philippe.
Lees ook:
Architect van de omstreden Franse pensioenhervormingen treedt terug
De architect van de omstreden Franse pensioenhervormingen, Jean-Paul Delevoye, is maandag teruggetreden uit de regering. Delevoye zag zich daartoe gedwongen door onthullingen over bijbanen en bijverdiensten die hij niet had opgegeven.
