Onvrede over ‘chirurg Santokhi’ en vriendjespolitiek leidden tot gewelddadige opstand in Suriname

Een betoging tegen de bezuinigingen door de Surinaamse regering van president Chan Santokhi is vrijdag volledig uit de hand gelopen. De politie was volstrekt niet voorbereid op het geweld, plunderingen van winkels en de aanval op het parlement, hoewel de onvrede al geruime tijd voor een broeierige sfeer zorgde. Ernstige onlusten braken vrijdagavond uit in Paramaribo, waarbij de Nationale Assamblee is bestormd. De binnenstad van de hoofdstad van Suriname werd afgegrendeld door leger en politie.

“De rek is eruit”, verkondigde de Surinaamse vakbeweging kortgeleden nog over de ‘moordende’ en ‘onmenselijke’ bezuinigingsmaatregelen. Activisten hadden een ‘Alles-plat’-protestactie voor afgelopen vrijdag aangekondigd. De vakbeweging riep haar leden op zich aan te sluiten. Uiteraard ‘vreedzaam’.

Een harde kern van oproerkraaiers had duidelijk andere bedoelingen. Op een onbewaakt moment, alsof een signaal werd afgegeven, liep het tegen twaalf uur ’s middags uit de hand op het Onafhankelijkheidsplein. Demonstranten bekogelden het parlementsgebouw met grote stenen. Omheiningen werden met vereende krachten omver getrokken en daarmee werden ramen en deuren ingeramd. De ravage was groot.

Paniek en chaos na waarschuwingsschoten

Met de bestorming van het parlementsgebouw schaart Suriname zich als derde in de rij landen waar dit gebeurde na een wisseling van de regeringsmacht. Dat president Santokhi halverwege zijn termijn is, doet niet af aan die vergelijking. “Dit soort acties zien we ook in Brazilië en Amerika”, zei minister Kenneth Amoksi van justitie en politie nadien. “Dit zijn we echt niet gewend van onze gemeenschap.”

De politie vuurde aanvankelijk traangas af. Toen dat niet genoeg was om aanstormende demonstranten tegen te houden, werden verschillende waarschuwingsschoten gelost. Dat resulteerde in paniek en chaos. Journalisten, van wie sommigen gemolesteerd werden, sloegen op de vlucht. Kort daarna braken plunderingen uit in de binnenstad, waarbij winkels, warenhuizen, winkelcentra en tankstations het doelwit waren. Het was een ‘duidelijk geplande en gecoördineerde actie”, zei justitieminister Amoksi een dag later op een persconferentie.

De rust was zaterdag teruggekeerd, maar de schrik zit er goed in. Tijdens een zichzelf opgelegde ‘lockdown’ likte Paramaribo zijn wonden. President Santokhi reageerde in een televisietoespraak: “Er is veel schade, angst en onveiligheid gecreëerd”. Er zijn tot nu ruim 128 arrestaties verricht. “We zullen niet rusten voordat alle verantwoordelijken zijn opgepakt”, beloofde korpschef Ruben Kensen. Er vielen officieel 26 gewonden. Dat er geen doden zijn gevallen is volgens de korpschef vooral “te danken aan de discipline van politie- en legermanschappen.”

Family en friends-beleid

President Santokhi vroeg tijdens zijn inauguratie in 2020 om vertrouwen en als tegenprestatie beloofde hij een nieuw Suriname. Van zijn voorganger Desi Bouterse nam hij een compleet failliet land over met een buitenlandse schuld van ruim 4 miljard dollar (3,7 miljard euro). Een gigantisch bedrag voor een bevolking van amper een half miljoen zielen. Het geschonken vertrouwen slonk al snel, want ook Santokhi ging onverstoord door met de zo gehate en dure vriendjespolitiek, ook wel ‘family en friends’-beleid genoemd.

Suriname, met internationaal de laagste kredietrating, kon alleen nog bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF) aankloppen voor financiële steun. Het IMF stelt als onwrikbare voorwaarde het snel helemaal afbouwen van overheidssubsidies op brandstof, elektra, water en gas én het loslaten van de wisselkoers. Sindsdien zijn de prijzen voor levensonderhoud vertienvoudigd. Het einde is nog niet in zicht, terwijl het leeuwendeel van de samenleving al platzak is na het voldoen van de maandelijkse vaste lasten.

Dat er bezuinigd moest worden, wist iedereen. Maar Santokhi wordt vergeleken met een rücksichtsloze ‘chirurg die opereert zonder verdoving’. In combinatie met de door hem voortgezette vriendjespolitiek heeft dit veel kwaad bloed gezet. De autoriteiten geven toe de explosieve situatie van vrijdag ‘verkeerd’ te hebben ingeschat. Vanuit welke (criminele of politieke) hoek dit is ‘gecoördineerd’, daar doet korpschef Kensen nog geen uitspraak over. “We hebben de zaak nu onder controle.”

Lees ook:

Centrale Bank in Suriname pleegt ‘de grootste bankroof aller tijden’

De Centrale Bank van Suriname heeft 100 miljoen dollar van de kasreserves van de commerciële banken – dus particulier geld – gebruikt voor overheidsuitgaven, zonder dat de banken hiervan afwisten. De Surinaamse Bankiersvereniging luidde ruim twee weken geleden zelf de alarmbel hierover.