Veel migranten laten zich niet afschrikken door hardhandige ‘pushbacks’ aan de Turkse grens met Griekenland. ‘Ik wil de taal leren, werken en studeren in Nederland.’
Half hinkelend strompelt Kasim door het centrum van de Turkse stad Edirne. Zodra de 25-jarige Syriër op het terras van een koffiezaak neerploft, trekt hij meteen zijn schoenen uit. Hij wrijft over zijn beurse voeten en trekt een pijnlijk gezicht. “Gisteren heb ik 30 kilometer gelopen op blote voeten, omdat de Bulgaren mijn schoenen hadden afgepakt.”
Met de Bulgaren bedoelt hij de Bulgaarse grenspolitie die hem oppakten toen hij vanuit Turkije illegaal de grens naar Europa wilde oversteken. Nadat zijn schoenen en kleding werden afgenomen, stuurden ze hem terug naar Turkije. Het is een voorbeeld van een illegale pushback aan de Europese buitengrens: het met dwang vanaf EU-grondgebied terugsturen van asielzoekers naar Turkije, vaak met geweld.
‘Ze hebben geen enkele menselijkheid’
Kasim heeft inmiddels een paar tweedehands schoenen gekocht en van vrienden kleding geleend – beige sneakers, een spijkerbroek en een grijs shirt. Het was de vijfde keer dat hij een poging deed Europa te bereiken. Eerder probeerde hij het al aan de Turkse grens met Griekenland, daarover vertelt hij een soortgelijk verhaal. “De Griekse grenswachten pakten alles van mij af, al mijn kleding, ze sloegen me. Ze hebben geen enkele menselijkheid.”
Verhalen zoals die van Kasim zijn moeilijk per geval te controleren, maar passen wel in een patroon dat is vastgelegd door mensenrechtenorganisaties als het Border Violence Monitoring Network. Deze ngo verzamelt getuigenissen van vluchtelingen en publiceert deze op haar website.
Zo is in een verklaring uit mei 2022 te lezen dat een groep migranten, eenmaal in Griekenland, volledig naakt werd gefouilleerd: “We probeerden onze geslachtsdelen te bedekken want er waren ook vrouwen bij ons in de kamer”, vertelt een 35-jarige Libische man. “En de manier waarom ze de vrouwen fouilleerden – dat was echt akelig.”
In het verslag staat verder dat vier mannen in uniform een half uur lang met een metalen wapenstok op de mannen insloegen, waarna al hun bezittingen (geld, rugtassen, schoenen, voedsel, sigaretten) werden afgepakt. Na enige tijd in een detentiecentrum werd de groep teruggebracht naar de Evros-grensrivier. Met een bootje werden ze naar het midden van de rivier gebracht en daar over boord gezet.
Voeten vol schrammen en hondenbeten
Een rapport van Human Rights Watch concludeert daarnaast dat de Griekse autoriteiten ook migranten zelf gebruiken om voor hen het vuile werk op te knappen. Zij besturen bootjes waarmee de vluchtelingen weer naar Turkije worden gebracht. Zo wordt de pushback niet door de Griekse grenswacht uitgevoerd, iets wat onlangs werd bevestigd in een onderzoek van het journalistencollectief Lighthouse Reports.
Ondanks alle rapporten en onderzoeken zijn de pushbacks nog steeds aan de orde van de dag in Edirne. Net als Kasim en zijn vrienden hebben bijna alle migranten die vanuit hier proberen Europa te bereiken wel een persoonlijk verhaal over Grieks of Bulgaars grensgeweld, geïllustreerd met voeten vol schrammen, armen vol littekens of de afdruk van hondenbeten op de enkels.
De brute praktijken schrikken hen in ieder geval niet af. Sommigen probeerden het vijf keer, doorzetters tien keer. Wie pech heeft, lukt het zelfs in twintig pogingen niet om Fort Europa te bereiken. “Oké, ze slaan ons, maar we hebben geen andere keus”, zegt Kasim, oorspronkelijk afkomstig uit de Syrische stad Deir ez-Zor. Hij wordt aan de grens telkens weer bestolen van zijn telefoon. Voor hem op tafel ligt zijn nieuwste Samsung-smartphone: “Ik ben de tel kwijt van het aantal telefoons dat ik al heb moeten kopen. Is dit de vijfde de zesde?”
Kasim heeft zijn zinnen gezet op Nederland
Met vaak alleen een rugzakje en een grote fles water verzamelen zich elke avond opnieuw kleine groepjes niet-Turkse mannelijke migranten langs de doorgaande weg in Edirne. Ze wachten er op taxi’s die hen richting de grens kunnen brengen. Anderen hangen rond bij een theehuis, maken plannen of rusten een paar dagen uit voordat ze weer verder trekken.
Dat laatste is ook precies wat Kasim en zijn twee vrienden uit zijn thuisstad in Syrië de komende dagen van plan zijn. Slapen in het hotel, de voeten laten helen en af een toe op het terras iets drinken, vandaag een espresso voor Kasim en chocoladefrappés voor zijn vrienden. Er komt een 16-jarige Syrische jongen bij zitten, hij blijkt een smokkelaar, ze grappen wat in het Arabisch, Kasim vertaalt naar het Turks en vertelt dat het kind bakken met geld verdient en het beter voor elkaar heeft dan hijzelf.
Na vier jaar Turkije heeft Kasim besloten dat hier geen toekomst voor hem is. De lange dagen werken voor weinig geld waren tot daar aan toe, maar de vijandige houding van steeds meer Turken tegenover Syriërs was voor hem de druppel. “Vorig jaar werd ik in Istanbul aangevallen op straat, ik moest zelfs naar het ziekenhuis. Ik kan hier niet blijven wonen.” Hij laat een foto zien van zichzelf in een ziekenhuisbed, met een toegetakeld gezicht.
Nu heeft hij zijn zinnen gezet op Nederland. “Ik heb een vriend daar in Amsterdam, hij zegt dat alles beter is daar. Ik wil de taal leren, werken en studeren in Nederland.” Dat hij daarvoor keer op keer wordt toegetakeld door de Europese grenswachten doet hem inmiddels niet veel meer en bang is hij al helemaal niet. Hij wil snel een nieuwe poging wagen. “Al moet ik het duizend keer proberen, ik ga het redden.”
Turkije weigert eigen rol te onderzoeken
Waar migranten niet of nauwelijks over spreken, is de rol van Turkije in deze pushbacks. Hoewel het gebied sterk gemilitariseerd is kunnen de meeste migranten toch vrij makkelijk de grens bereiken. Ook zijn gevallen bekend waarbij Turkije mensen die door Griekenland waren teruggestuurd niet terug wilde nemen en zelfs opnieuw de grens over stuurde. De Turkse mensenrechtenorganisatie IHD wil een onderzoek hiernaar, maar kreeg tot nu toe nul op het rekest.
De achternaam en contactgegevens van Kasim zijn bekend bij de hoofdredactie.
Lees ook:
Griekse kustwacht beschuldigd van overboord gooien migranten
Een asielzoeker uit Kameroen beschuldigt de Griekse kustwacht ervan hem en twee anderen overboord te hebben gegooid.
