Oekraïne zit in het defensief, maar hoopt dat westerse wapens een ommekeer brengen

“In veel opzichten wordt het lot van de Donbas daar bepaald”, zei de Oekraïense president Volodimir Zelenski aan het begin van deze maand over de slag om Severodonetsk. Als dat waar is, dan ziet het lot van de Donbas er sinds zaterdag een stuk Russischer uit. Toen nam het Russische leger de stad, met voor de oorlog zo’n 100.000 inwoners, definitief in na anderhalve maand van keiharde gevechten.

Het is de grootste overwinning voor de Russen sinds de val van Marioepol, een maand geleden. Severodonetsk is bovendien de eerste grote stad die ze in de Donbas weten in te nemen, sinds het leger begin april van strategie wijzigde. Nadat de blitzkrieg in de eerste weken van de oorlog op onverwachte Oekraïense weerstand was gestuit, schakelde Rusland over op een campagne van geleidelijke terreinwinst in de Donbas. In die strijd had Rusland de afgelopen maanden de overhand, doordat het over meer manschappen en materieel kan beschikken.

Overwinning ten koste van enorme verliezen

Na de val van Severodonetsk is bijna de hele provincie Loegansk in Russische handen. De strijd zal zich nu naar Lisitsjansk verplaatsen, de laatste stad die daar nog in Oekraïense handen is. Als die ook valt, heeft Rusland een nieuwe uitvalsbasis in handen vanwaaruit het strategische plaatsen in de andere Donbas-provincie, Donetsk aan kan vallen.

Toch is het nog geen uitgemaakte zaak dat Rusland de terreinwinst van de afgelopen maanden kan voortzetten. Zo snel ging die namelijk nu ook weer niet, en hij werd geboekt ten koste van enorme verliezen, aan beide kanten. Het is lastig te voorspellen hoe die wederzijdse uitputting zal uitpakken.

Op enig moment gaat Rusland te maken krijgen met munitieschaarste, verwachten veel militaire experts, want het land verschiet ongelooflijke hoeveelheden. Oekraïne heeft zich de afgelopen tijd door de laatste voorraden Sovjetmunitie heen gevuurd en is nu bezig over te schakelen naar westerse wapensystemen. De afgelopen week werden voor het eerst Franse en Duitse houwitsers ingezet en werd de eerste aanval gemeld met Himars, het geavanceerde Amerikaanse raketsysteem dat ver achter de vijandelijke linies kan treffen. Oekraïne hoopt dat die nieuwe wapens een ommekeer brengen, al klaagt het ook dat leveringen te traag gaan.

Aan Oekraïense zijde sneuvelen en dagelijks zo’n honderd tot tweehonderd mensen

Ook manschappen zijn een probleem. Aan Oekraïense zijde sneuvelen dagelijks zo’n honderd tot tweehonderd mensen, waarschuwde een adviseur van president Zelenski eerder deze maand. Maar ook de Russen lijden enorme verliezen. Oekraïne blijft zo lang in al bijna verloren steden als Severodonetsk standhouden, omdat het in stedelijke omgevingen meer verliezen kan toebrengen dan op open terrein. “Ik zal geen militaire geheimen verklappen, want alleen de blinden zien dit niet: Rusland heeft niet genoeg fysieke kracht in de zone van de speciale militaire operatie in Oekraïne”, schreef Russisch militair blogger Joeri Kotjenok deze week op Telegram.

De taaie strijd laat vooral zien dat beide partijen bereid zijn om zulke verliezen te dragen. Rusland is voorlopig economisch nog niet gebroken door de westerse sancties, en vanuit de publieke opinie dreigt ook nog geen gevaar voor president Poetin. Dat zou op termijn wel kunnen veranderen, als de verliezen zo groot worden dat er een mobilisatie nodig zou zijn.

Oekraïne afhankelijk van buitenlandse steun

De achilleshiel van Oekraïne is dat het afhankelijk is van buitenlandse steun om economisch en militair overeind te blijven. Op dit moment staan westerse landen nog eensgezind achter Oekraïne. Of dat zo blijft als er in het najaar weer gestookt moet worden, en economische pijn van de oorlog zich in politieke onrust kan vertalen, is de vraag. President Biden is deze week in Europa, waar hij op toppen van de G7 en de Navo zijn bondgenoten op het hart zal drukken om achter Oekraïne te blijven staan.

“In deze fase van de oorlog is het spiritueel en emotioneel lastig”, probeerde president Zelenski zijn land moed in te spreken. “We hebben geen idee hoelang het duurt, hoeveel meer verliezen en tegenslagen er nodig zijn voor we de overwinning aan de horizon zien”. Ook als dat de uitkomst is, is die horizon bezaaid met de ruïnes van steden als Severodonetsk, waar haast geen gebouw meer overeind staat.

Lees ook:

Kennelijk went alles, zelfs een oorlog

Langzaam maar zeker worden in Rusland de gevolgen van de massale internationale sancties zichtbaar. Aflevering zes over de impact van de oorlog en strafmaatregelen op de gewone burger.