Oekraïne wint terrein, maar deze militairen brengen daarvoor een groot offer

Bij het ouderlijk huis van de dode Dmitro, tussen de portiekwoningen in Krivi Rih, klinkt alleen het gesnik van de aanwezigen, tot een vrouwenstem de stilte in stukken scheurt. De uitroepen van rouwbeklag klinken als strofen van gedichten. “Mijn lieve zoon, waarom heb ik je daarheen gestuurd. Dima, mijn zonnetje, vergeef me toch”, weent de moeder van de gesneuvelde, Irina Korjatsjko, als de kist wordt opgetild en door vier militairen naar de bus van de begrafenisondernemer wordt geëscorteerd.

De afgelopen weken bevrijdde het Oekraïense leger tientallen dorpen in Cherson. Maar de opmars in de provincie gaat met grote verliezen gepaard. “Precies op deze plek namen we afscheid”, herinnert de vrouw zich als de stoet de hoek van de staat bereikt. “‘Mam, ik kom heus terug naar huis’, vertelde je me.” Militair Dmitro Korjatsjko – in het kort Dima – werd dertig jaar oud. “Je grootouders wachtten met smart tot je ze bevrijden zou. Nu weten ze niet eens dat je niet meer onder ons bent”, huilt de moeder.

Dappere en vrolijke jongeman

De stoffelijke resten van haar zoon zijn door zijn brigadegenoot Nazar Voznjoek (40) van het slagveld naar Krivi Rih getransporteerd. Dmitro, die zeven jaar als militair diende, was “een dappere en vrolijke jongeman”, zegt de militair in legergroene fleecetrui.

In april stond Dmitro al eens per abuis op de lijst van gesneuvelden, vertelt zijn strijdmakker. “Ik belde Dima op. ‘Luister, volgens mijn gegevens lig jij hier in het mortuarium’. ‘Sorry, maar ik ben er nog’, reageerde hij lachend. ‘Dit betekent dat je lang zal leven’, zei ik.” Het mocht niet zo zijn. Dmitro Korjatsjko werd in de regio Cherson met granaatscherven doorzeefd. Zijn lichaam kwam onherkenbaar thuis. Al in augustus werd hij bij het dorp Ljoebimivka als vermist genoteerd.

Nazar Voznjoek oogt vermoeid. Een dag eerder is de officier op een missie naar het frontgebied geweest — de Trouw-correspondent reed met hem mee. Bij een verwoeste tank van de Russen liet hij onontplofte munitie zien en vond hij een stuk metaal, dat versmolten was met kogels, bloed en mensenhaar. “Oorlogskunst”, aldus de officier. Het was alsof hij treuzelde om zijn gevoelige missie te volbrengen: het ophalen van collega’s die vers gesneuveld zijn.

‘Ik geef je een levende zoon mee’

Formeel is Voznjoek verantwoordelijk voor het contact tussen zijn brigade en de burgerbevolking; de transporten doet hij op eigen initiatief. “Als we wachten op het evacuatieteam zijn we een week verder. In die week worden de jongens er niet mooier op”, legt hij uit. Na enkele dagen kleurt een stoffelijk overschot groen, en zwelt het op; dat gaat ten koste van een waardig afscheid door de achtergeblevenen. En ouders zijn vaak al zo verontwaardigd. “Ik geef je een levende zoon mee en je brengt een dood lichaam terug”, zeggen ze. “Uw zoon koos er zelf voor ons land te verdedigen, zodat u hier kunt blijven wonen”, houdt hij hen voor.

De voormalige Russische posities in het bevrijde deel van Cherson getuigen van de hevigheid van de gevechten die er momenteel plaatsvinden. Tussen bosschages langs een weg ligt het skelet van een tank; een van de wielen – een gigantisch bakbeest – ligt klem in een loopgraaf; de andere rolden over de akkers alle kanten op. Bebloede soldatenjassen, kogelhulzen en etensresten liggen rondom verspreid.

De overblijfselen van Dmitro werden pas na drie weken aangetroffen. “Dit is absoluut niet mijn zoon”, had moeder Irina Korjatsjko gezegd. Terwijl haar man, commandant in dezelfde brigade, genoeg wist, wachtte de moeder op de uitslag van een DNA-test. Die kwam afgelopen week. “Twee maanden lang heb ik volgehouden”, huilt de vrouw, terwijl de kist in het busje bedekt wordt met de geschonken bloemen. “Waarom ben ik er nog, als mijn zoon niet meer bestaat?”

Open kar met vier lijkzakken

Tijdens de missie van Nazar Voznjoek, een dag eerder, had ze hem gebeld en gevraagd of ze Dmitro op de ochtend van de begrafenis toch nog een keer mocht zien. “Ik zal het met het mortuarium overleggen”, had hij gezucht.

Op de plaats van bestemming – een geïmproviseerd veldhospitaal – had hij samen met een collega-militair een open kar met vier lijkzakken op de trekhaak van zijn militaire jeep getild. De vracht bestond uit vijf doden; één zak was gevuld met de lichaamsdelen van twee artilleristen, die samen omkwamen toen hun houwitser uitgeschakeld werd. “Ik zou graag een koelwagen kopen, maar ik aarzel”, aldus Voznjoek, “Het zou betekenen dat ik verwacht die nodig te hebben.”

Op het militaire deel van de begraafplaats in Krivi Rih is deze ochtend een rij van zes gaten gegraven. Achter de aanwezigen voor Dmitro staat een volgende groep rouwenden klaar, en op de parkeerplaats arriveert een derde stoet. “Als we in de aanval zijn, vallen er veel meer doden”, verklaart Nazar Voznjoek. Bij actieve gevechten, zoals nu, sneuvelen er alleen al in zijn brigade zeker tien per dag.

Rouwenden handen vol aarde

“Ik presenteer u ons vaandel, als symbool van de glorie en dapperheid van uw zoon”, spreekt commandant plechtig, terwijl hij knielt en Irina Korjatsjko de Oekraïense vlag overhandigt. Dmitro’s moeder drapeert de tweekleur om haar schouders. “Zoals jij altijd deed, Dimaatje”, snikt ze.

Op moment dat de kist in het gat daalt klinken saluutschoten. “We maken de laatste momenten van onze kameraden mee. We zien hoe ze sterven en halen hun lichamen uit het veld. Het is goed om hen gedag te zeggen”, antwoordt Nazar Voznjoek op de vraag of het niet demotiveert, zo veel uitvaarten tegelijk. Ondertussen werpen de rouwenden handen vol aarde op de kist in de diepte. “Deze jongens betaalden de hoogste prijs. Zij gaven alles wat ze hebben: hun leven.”

Lees ook:

Oekraïners proberen door te stoten naar Cherson, maar dat valt nog niet mee

Oekraïense troepen proberen op te rukken naar de stad Cherson. Ze worden steeds vaker geconfronteerd met vers gemobiliseerde Russische soldaten. ‘Wij schieten raak, zij richten vooral verwoesting aan.’