Oekraïne: Inval in kerken levert bewijs voor ‘subversieve activiteiten’

Agenten van de Oekraïense veiligheidsdienst SBU hebben de afgelopen dagen een grootschalige zoekactie verricht in de hoofdstad Kiev en in de westelijke provincie Rivne. Ze doorzochten in totaal 350 kerken en bijgebouwen, die toebehoren aan een vleugel in de orthodoxe kerk die tot voor kort het gezag van patriarch Kirill in Moskou erkende.

De Oekraïense autoriteiten vermoeden dat Russische spionnen kerkgebouwen gebruiken. In de doorzochte gebouwen vonden de agenten pro-Russische pamfletten, en omgerekend meer dan 150.000 euro. De geheime dienst zei aanvankelijk ook te zoeken naar wapens, maar die zijn kennelijk niet aangetroffen.

Volgens de dienst werden vijftig personen verhoord, waarbij ook een leugendetector werd ingezet. Onder de verdachten bevonden zich volgens de dienst ook vermoedelijke Russen, die vervalste Oekraïense papieren op zak hadden, of alleen Sovjet-identiteitsbewijzen konden overleggen. Zij worden nader aan de tand gevoeld, aldus de dienst.

Afvallige kerk

De orthodoxe kerk in Oekraïne is al jaren geleden uiteengevallen over de verhouding met de Russisch-orthodoxe kerk van patriarch Kirill. Zo’n twee derde van de Oekraïense bevolking beschouwt zich als orthodox gelovige: onder die groep heeft de van Moskou afgescheiden kerk de meeste aanhang. Die ‘afvallige’ vleugel is, tot woede van Moskou, inmiddels erkend door orthodoxe kerken in andere landen, en ook door het hoofd van de oosters-orthodoxe kerken, patriarch Bartholomeus van Constantinopel.

De aanhang van de Moskou-kritische vleugel groeide de afgelopen jaren, en dat zal er niet minder op zijn geworden sinds Rusland in februari Oekraïne binnenviel. De invasie heeft de hartelijke instemming van patriarch Kirill. Herhaaldelijk heeft hij de oorlog voorgesteld als een spirituele strijd van goed tegen kwaad, tegen het decadente Westen met zijn gay parades. Russische soldaten die in Oekraïne vechten, wassen zichzelf schoon van hun zonden, volgens de patriarch.

Afgelopen mei braken ook de Moskougezinden met de Russische moederkerk onder druk van de verontwaardiging over de invasie in Oekraïne. Maar ondanks de breuk staat die vleugel in Oekraïne onder verdenking van pro-Russische sentimenten en activiteiten. Priesters van deze kerkvleugel zouden in de bezette Oekraïense gebieden hebben gecollaboreerd. In heel bezet Oekraïne heeft de Russische kerk zich het gezag over de kerk toegeëigend.

Ook in niet-bezet Oekraïne zijn priesters ‘betrapt’ op pro-Russische preken, en op het verspreiden van het idee dat Oekraïne onderdeel is van Rusland. De gemeenschappelijke religie en geschiedenis van beide landen speelt een belangrijke rol in de Russische oorlogspropaganda: Rusland neemt terug wat van Rusland is, suggereert Poetin.

Bekend klooster

Bij de inval doorzocht de Oekraïense geheime dienst ook ‘s lands bekendste religieuze bolwerk, het elfde-eeuwse Holenklooster in Kiev, zetel van de metropoliet (hoogste geestelijke) van de tot voor kort Moskougezinde vleugel.

Uitgerekend in dit klooster werd in 1674 Oekraïne’s eerste geschiedenisboek geschreven, dat zwaar inzette op de band met Moskou. Het benarde Oekraïense Kozakkenrijk hoopte op een bondgenootschap tegen Polen en het Ottomaanse rijk. Die zeventiende-eeuwse kroniek vormt nu nog een belangrijk bewijsstuk in de Russische retoriek over Oekraïne als Russisch grondgebied.

Het Kremlin veroordeelt de huiszoekingen als onderdeel van een ‘oorlog’ die de Oekraïense regering tegen de orthodoxe kerk zou voeren. Maar Oekraïense gelovigen die hebben gebroken met Moskou wijzen die kritiek van de hand. Onze kerk is al evenmin van Rusland als het (onlangs bevrijde) Cherson, reageerde priester Mikolaj Danilevitsj, een van woordvoerders van de kerk, op Telegram.

Lees ook:

Huiszoeking in Oekraïnes beroemdste klooster wekt woede in Moskou

Oekraïense veiligheidsagenten hebben dinsdag een inval gedaan in een beroemd orthodox klooster in Kiev. ‘Intimidatie’, vindt de Russisch-orthodoxe kerk in Moskou.