Nobelprijswinnaar Ales Bialiatski voor de rechter in politiek gemotiveerd proces

Als de Wit-Russische rechter mensenrechtenactivist Ales Bialiatski binnenkort veroordeelt - wat gezien de partijdigheid van het rechtssysteem wel zeker is - dan wordt het de tweede keer dat hij een straf moet uitzitten. Bialiatski (60) zat van 2011 tot 2014 al eens vast wegens ‘belastingontduiking’.

Bialiatski richtte in 1996 de mensenrechtenorganisatie Viasna (‘Lente’) op. Nog steeds is hij voorzitter van deze organisatie, die politieke gevangenen bijstaat. Zijn inspanningen leverden hem eind vorig jaar een Nobelprijs voor de Vrede op, maar die kon hij niet in ontvangst nemen omdat hij sinds juli is vastgezet.

Bialiatski en twee medebeklaagden van Viasna - Valentin Stefanovitsj en Vladimir Labkovitsj - worden beschuldigd van het financieren van protesten tegen dictator Aleksander Loekasjenko, die in 2020 de verkiezingen ‘won’, die algemeen werden aangemerkt als frauduleus. Een vierde beklaagde, die in Polen woont, wordt bij verstek berecht. Mensenrechtenorganisatie Amnesty International noemt de zaak politiek gemotiveerd en eist onmiddellijke vrijlating van de gevangenen.

Vervalste verkiezingen

Viasna documenteerde de mensenrechtenschendingen in de nasleep van de vervalste verkiezingen in 2020. Die leidden tot maandenlange grootschalige protesten, die met geweld werden gesmoord. Tienduizenden Wit-Russen werden vastgezet, en in detentie vaak mishandeld. Viasna hielp politieke gevangenen onder meer met financiering van hun advocaatkosten. De werkelijke winnaar van de verkiezingen, Svetlana Tichanovskaja, moest uitwijken naar Litouwen.

De aanklachten tegen Bialiatski en de zijnen houden daarmee verband: ze zouden ruim 250.000 euro het land hebben binnengesmokkeld, voor activiteiten ‘die een ernstige schending vormen van de openbare orde’. Ze riskeren twaalf jaar gevangenisstraf.

Hoe lang het proces gaat duren is onbekend. Op de eerste zittingsdag verschenen de drie beklaagden in een kooi in de rechtszaal. De rechter wees hun verzoek om verwijdering van hun handboeien af, evenals hun verzoek om het proces te voeren in de Wit-Russische taal in plaats van in het Russisch, de tweede officiële taal van het land.

Haat zaaien

Deze maand staan in Wit-Rusland nog meer politieke processen op de rol. Volgende week beginnen twee rechtszaken tegen journalisten. Een correspondent van de Poolse krant Gazeta Wyborcza staat terecht, en ook enkele journalisten van Tut.by, een volgens de autoriteiten ‘extremistische’ nieuwssite. De beschuldigingen variëren van belastingontduiking tot haat zaaien.

Op 17 januari begint een proces tegen oppositieleider Svetlana Tichanovskaja. De - in ieder geval volgens alle peilingen - eigenlijke winnares van de presidentsverkiezingen van 2020 wordt beschuldigd van hoogverraad, poging tot staatsgreep en het leiden van een extremistische organisatie.

Lees ook:

Nobelprijs voor de Vrede naar voorvechters van mensenrechten uit Rusland, Oekraïne en Wit-Rusland

De Nobelprijs voor de Vrede gaat dit jaar naar voorvechters van mensenrechten uit drie landen waar deze onder druk staan: Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne.