Nieuwe wetten en oude Sovjetpraktijken tegen critici van de oorlog

De Russische activist Ilja Jasjin zit de komende twee maanden vast, zo bepaalde een rechtbank in Moskou deze week. Jasjin, voormalige medewerker van oppositiepoliticus Boris Nemtsov die in 2015 werd vermoord, heeft een eigen YouTubekanaal met 1,3 miljoen volgers, waarop hij onder meer de Russische oorlogsmisdaden in Oekraïense Boetsja besprak.

Hij wordt beschuldigd van het ‘bewust verspreiden van onjuiste informatie over acties van het Russische leger’. Het justitiële onderzoek moet Jasjin in de cel afwachten. Tien jaar gevangenisstraf kan hij krijgen, op grond van het nieuwe wetsartikel 207.3, dat onlangs snel door het Russische parlement is gejaagd. Wie ‘foute informatie’ verspreidt met ‘ernstige gevolgen’, riskeert zelfs vijftien jaar cel.

Angst aanjagen

“Wees niet bang voor dit tuig. Rusland zal vrij zijn!”, riep Jasjin na de uitspraak van de rechter. Maar angst aanjagen, dat is juist de bedoeling van dit wetsartikel. Ook Vladimir Kara-Moerza, een oppositie-politicus die al twee aanslagen met gif overleefde, zit sinds april vast op grond van artikel 207.3. Volgens de aanklacht verspreidde hij zijn ‘onjuiste informatie’ toen hij Amerikaanse politici in Florida bezocht.

Een veroordeling op grond van dit verse artikel is er ook al: Aleksei Gorinov, politicus in een deelraad van Moskou, kreeg vorige week zeven jaar celstraf. Reden: hij had de ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne een oorlog genoemd.

Een hele trits nieuwe wetsartikelen voorziet in celstraffen op ‘samenwerking’ met organisaties die de staatsbelangen schaden, of ‘ongewenst’ zijn. Bestaande wetten op de staatsveiligheid zijn aangescherpt. Het is voor de autoriteiten nog makkelijker geworden om organisaties of personen te verklaren tot ‘buitenlands agent’, met allerlei beperkende gevolgen.

Sinds de inval in Oekraïne heeft de politie al ruim 16.000 keer mensen aangehouden voor kritiek daarop, aldus de Russische mensenrechtenorganisatie OVD-info. Tegen hen zet Moskou niet alleen nieuwe wetten, maar ook oude Sovjetpraktijken in.

Psychiatrische ‘behandeling’

Journaliste Maria Ponomarenko uit Sint Petersburg werd begin deze maand door de rechter voor een maand ‘ter observatie’ vastgezet in een psychiatrische kliniek in Siberië. Daarnaast wordt ook zij beschuldigd van verspreiding van foute informatie, omdat ze op sociale media het Russische bombardement op het theater in Marioepol bekritiseerde. Ook activiste Alexandra Skotsjilenko had daartegen geprotesteerd, en ook zij is opgesloten in een kliniek.

In de Sovjet-Unie werden dissidenten dikwijls opgesloten in inrichtingen, waar ze dwangmedicatie kregen toegediend die vaak een martelend effect had, of zelfs leidde tot een coma. Rusland past die straf – want dat is het – steeds vaker toe, zo rapporteert de FGIP, een organisatie die misbruik van de psychiatrie aan de kaak stelt.

“Dit is een trend”, zegt FGIP-directeur Robert van Voren. “Het gebruik van de psychiatrie voor politieke doeleinden is zo’n tien jaar geleden opnieuw begonnen en is de laatste jaren alleen maar nog erger geworden. Steeds frequenter worden mensen hetzij met opsluiting in een inrichting bedreigd, of daadwerkelijk opgesloten en psychiatrisch ‘behandeld’. Het is nog niet op hetzelfde niveau als in de Sovjettijd, maar de duidelijk stijgende lijn is zeer zorgwekkend.”

Lees ook:

In Rusland heeft het protest tegen de oorlog een vrouwelijk gezicht.

De anti-oorlogsbeweging in Rusland wordt gedragen door vrouwen. In weerwil van alle risico’s blijven feministen zich uitspreken.