Nieuw brexit-akkoord biedt nog steeds geen garantie op succes

Enkele uren voor de Europese top, presenteerde een opgetogen EU-hoofdonderhandelaar Michel Barnier het resultaat op een persconferentie. “Geduld is een schone zaak”, begon hij, in de wetenschap dat de afgelopen dagen weer slopend waren voor iedereen die bij het brexit-proces is betrokken.

“Met deze nieuwe deal nemen we het heft weer in handen”, tweette de Britse premier Boris Johnson. “Bij de vorige onderhandelingen hield Brussel de touwtjes in handen.” De vraag is of zijn critici in het Lagerhuis dat ook vinden: de nieuwe overeenkomst lijkt sterk op een eerder voorstel van de EU, van februari vorig jaar, dat door Johnsons voorganger Theresa May werd afgewezen, onder druk van de Noord-Ierse partij DUP. Die kleine partij speelt ook nu weer een hoofdrol.

Uitgangspunt is dat het Verenigd Koninkrijk nog steeds op 31 oktober, over twee weken dus, de Europese Unie verlaat mét een wederzijds goedgekeurd akkoord. Dat vereist nog wel enkele razendsnelle goedkeuringsprocedures. De zwaarste test is zaterdag in het Britse Lagerhuis. Dat heeft het eerdere akkoord tot drie keer toe weggestemd, en er is geen enkele garantie dat het dit keer wel zal lukken. Met name de DUP is nog niet aan boord. Ook oppositiepartij Labour zou tegenstemmen, en er zijn altijd nog fanatieke brexiteers bij de Conservatieven die de afspraken ongetwijfeld ook als een knieval zullen beschouwen. Dat wordt dus nog spannend.

Speciale status voor Noord-Ierland

In een telefoongesprek dat premier Johnson vanmorgen voerde met voorzitter Jean-Claude Juncker van de Europese Commissie, en waarbij Barnier meeluisterde, zou Johnson ‘zijn vertrouwen hebben uitgesproken in zijn vermogen om de stemming te winnen’, aldus Barnier.

Het nieuwe akkoord draait om een speciale status voor Noord-Ierland. Om een nieuwe grens met EU-buurland Ierland te voorkomen, zal Noord-Ierland voor de handel goederen nog goeddeels de regels blijven volgen van de interne EU-markt en de Europese douane-unie. Tegelijk zal het gebied ook integraal onderdeel zijn van het douanegebied van het Verenigd Koninkrijk, dat die regels over een tijdje (als de overgangsperiode afloopt, begin 2021, 2022 of 2023) juist niet meer hoeft te volgen.

Om die schijnbare ongerijmdheid op te lossen, wordt gekeken naar de eindbestemming van een product. Als dat via een derde land in het VK terechtkomt en als eindbestemming een consument in Noord-Ierland heeft, dan gelden de aanstaande Britse douanetarieven en andere regels. Is dat product echter op doorreis naar Ierland, en daarmee naar de interne EU-markt, dan gelden de EU-tarieven. Dat geldt ook voor halffabrikaten die mogelijk worden verwerkt in producten die in de EU kunnen belanden.

Britse douaniers krijgen de taak om dit onderscheid te maken.

Barnier erkende dat er een risico op smokkel is. Het eerder afgesproken gezamenlijke comité, bestaande uit zowel EU- als VK-experts, moet dit risico in kaart zien te brengen.

De hoop op een nieuw akkoord, zo kort voor de scheidingsdatum van 31 oktober, leefde op na een ontmoeting tussen Johnson en zijn Ierse ambtgenoot Varadkar, vorige week in Liverpool. Dat was het keerpunt, aldus Barnier.

Lees ook:

Brexit dwarsboomt (alweer) de agenda van de EU-top

De regeringsleiders van de Europese Unie hebben meer dan genoeg te bespreken en te regelen. Maar op de top in Brussel staat vandaag en morgen weer de brexit centraal.

Onderhandelingen tijdelijk stilgelegd, maar een brexit-akkoord lijkt in zicht

Tot diep in de nacht hebben de EU en het Verenigd Koninkrijk onderhandeld over de brexit. De gesprekken gaan later op woensdag verder, zegt een EU-functionaris.