Nepnieuws over corona? Facebook is niet verantwoordelijk

Facebook en twitter zijn niet verantwoordelijk voor nepnieuws. De socialemediabedrijven zeggen onjuiste berichten in te willen perken, maar is daartoe niet verplicht. Dat oordeelt een rechter op basis van een Amerikaanse wet uit 1996.

Een groep consumenten spande een rechtszaak aan tegen Facebook en twitter omdat er tijdens de coronapandemie veel nepnieuws te vinden was. Toen het virus zich over de wereld verspreidde, was er aandacht voor de rol van sociale media. Hoeveel moesten bedrijven als Facebook en Twitter doen om onwaarheden in te perken?

De organisaties kwamen zelf met strengere regels. Lange tijd presenteerden ze zich liever als puur ‘doorgeefluik’ van berichten, maar dat veranderde. Twitter plaatste steeds vaker waarschuwingen voor nepnieuws bij berichten. Rond de bestorming van het Capitool werd president Donald Trump van het platform verbannen.

Facebook blokkeerde accounts en verwijderde miljoenen berichten. Ook kwam er een team dat feiten controleert.

Oude en achterhaalde wet

Corona maakte duidelijk dat nepnieuws op internet tot doden kan leiden, zegt José van Dijck, hoogleraar digitale samenleving en mediacultuur aan de Universiteit Utrecht. Ze onderzocht maatschappelijke druk op de aanpak van nepnieuws door sociale media bedrijven. “De samenleving eist steeds meer regulering van Facebook en Twitter”, zegt van Dijck. “De bedrijven verdienen immers veel geld aan de berichten.”

Toch hoeft dat van de rechter in De Verenigde Staten niet. “De Amerikaanse wet is oud en achterhaald”, zegt Van Dijck. “In 1996 wist niemand dat sociale media zo belangrijk zouden worden. Dus zijn nu er nu nauwelijks regels.”

Ondertussen hebben Europese politici kritiek op aanpak van Facebook. In 2020 werd duidelijk dat het bedrijf een beloofd onderzoek naar de aanpak van nepnieuws tegenwerkte. Onderzoekers kregen beperkt toegang tot data. Zo werd niet duidelijk hoe nepnieuws zich over het platform verspreidde rond het brexit-referendum in 2016.

Inmiddels wordt er gewerkt aan een Europese wet die sociale mediabedrijven verantwoordelijk maakt voor de inhoud van berichten. Van Dijck vermoedt dat de wet ‘in de loop van’ 2023 klaar is. “Zo komt er toch regulering over nepnieuws.”

De nieuwe koers van Twitter, onder leiding van Elon Musk, is volgens Van Dijck een ander verhaal. De nieuwe eigenaar wil meer ruimte voor ‘vrijheid van meningsuiting’ op het platform. Hij ontsloeg kort geleden het team dat de inhoud van berichten monitort. Dat valt allemaal binnen de Amerikaanse regels.

Lees ook:
Spinoza-winnaar José Van Dijck: ‘Alleen Europa kan iets tegen Google uithalen’
Zes topwetenschappers worden dit jaar geëerd met een Spinoza- of Stevin­premie, waaronder mediahoogleraar José van Dijck. “Het internet had ooit de belofte van vrijheid.”