Nederland heeft helemaal geen tanks, maar wil Oekraïne toch helpen

Het begon moeizaam, bijna een jaar geleden, een week voor de oorlog begon: drieduizend helmen en tweeduizend scherfvesten. Nou vooruit, er gingen ook honderd Nederlandse scherpschuttersgeweren naar Oekraïne. Dat was destijds controversieel, want zulke wapens kun je niet alleen verdedigend, maar ook aanvallend gebruiken.

Inmiddels vliegen de tanks en de F-16’s door de lucht – niet letterlijk, maar wel in de discussies over de volgende stap in de Nederlandse militaire bijdragen. Die bereikten vorige week al een nieuwe fase, met de toezegging over twee Patriot-lanceerinrichtingen en een aantal bijbehorende raketten.

Deze week hakten Duitsland en de Verenigde Staten de knoop door: de Amerikanen stellen 31 geavanceerde Abrams-tanks beschikbaar, Duitsland 14 Leopard-2-tanks. Samen met de bijdragen van andere landen staat de teller op 73 tanks.

Nederland heeft helemaal geen tanks

Wat doet Nederland? Dat is geen logische vraag, want Nederland heeft helemaal geen tanks. In 2011, midden in de eurocrisis en in een periode van relatieve geopolitieke rust – de Krim was nog van Oekraïne – zijn alle honderd Leopards verkocht aan Finland. De landmacht heeft daarna achttien exemplaren geleased van Duitsland.

Dat zijn geen specifieke exemplaren met een Nederlands kenteken. Duitsland en Nederland werken nauw samen in een groot tankbataljon. Uit het reservoir van tanks aldaar kan de Nederlandse krijgsmacht er steeds achttien naar eigen believen inzetten.

Premier Rutte opperde deze week in een Duitse krant de mogelijkheid om de achttien tanks van Duitsland te kopen en ze door te sturen naar Oekraïne. Concreet is dat plan nog niet.

Liever onder Nederlands zeggenschap

“Nederland is bereid financieel te ondersteunen in de aanschaf van Leopard-tanks”, schreef defensieminister Kajsa Ollongren woensdag aan de Tweede Kamer. “Ook zou Nederland door middel van opleiding en training een bijdrage kunnen leveren. Nederland is daarover in nauw overleg met Duitsland en met andere landen om zo spoedig mogelijk tot een besluit te komen.”

Dat kabinetsbesluit is er nog niet, zei staatssecretaris Christophe van der Maat van defensie donderdag tijdens een commissiedebat in de Tweede Kamer. “De bereidheid om een bijdrage te leveren is groot.”

Tweede Kamerlid Derk Boswijk (CDA) ziet de achttien tanks liever onder Nederlandse zeggenschap blijven. Hij wijst op het grote aantal Leopards (‘325 operationeel, 100 in reserve’) dat Duitsland zelf heeft. “Het is verstandiger om daarvan gebruik te maken dan dat we ons richten op die achttien die helemaal niet in ons bezit zijn.”

Collega Peter Valstar (VVD) onderstreept het belang van de ongeveer honderd Nederlandse militairen die bij de tankbrigade zijn gelegerd. “Die moeten getraind blijven.”

Een trouwe bondgenoot

Over het leveren van F-16-gevechtsvliegtuigen is de discussie vooralsnog veel theoretischer, al zei iedereen dat kort geleden ook nog over de tanks. Minister Wopke Hoekstra van buitenlandse zaken zei vorige week dat er ‘geen taboes’ zijn bij de militaire ondersteuning van Oekraïne tegen de Russische invasiemacht. Rutte temperde de verwachtingen een dag later. “We hebben als Nederland gezegd dat we op voorhand nergens nee tegen zeggen, maar het leveren van jachtvliegtuigen gaat veel verder dan het leveren van tanks.”

Tot nu toe laat Nederland zich kennen als een trouwe bondgenoot in de westerse coalitie die Oekraïne steunt. Zowel bij de Patriots als bij de Leopards levert Nederland graag een bijdrage aan de internationale leveringspuzzel. Als een aantal landen in een nieuwe oorlogsfase zou overgaan tot de F-16-stap, zal het kabinet vermoedelijk ook daaraan willen meedoen, op welke manier dan ook.

Bij de zuiderburen wordt met een mengeling van ontzag en verbazing gekeken naar de Nederlandse inspanningen. ‘Terwijl wij spreken over miljoenen, heeft Den Haag het over miljarden’, schreef Het Nieuwsblad woensdag. De Vlaamse krant citeert Sven Biscop, professor internationale betrekkingen aan de Universiteit Gent en het Egmontinstituut. “Voor Nederland is het een manier om zich te profileren. Ze horen graag bij de wereldspelers: liever de kleinste onder de groten, dan de grootste onder de kleinen. Onze klassieke opstelling is die van bemiddelaar. Let wel, het gaat om stereotypen. Zowel Nederland als België kan daarvan afwijken.”

Lees ook:
Groen licht voor Leopard-tanks naar Oekraïne, Amerikaanse Abrams zullen volgen

Oekraïne krijgt de felbegeerde westerse tanks. Leopards komen er uit Duitsland, Polen en andere landen, vermoedelijk ook uit Nederland. Ook krijgt Kiev Amerikaanse Abrams-tanks.

Het Duitse leger had voor de Leopards al succesvolle ‘katachtigen’

Met de Tiger en de Panther kon de Wehrmacht in de loop van de Tweede Wereldoorlog beschikken over behoorlijk superieure tanks.