Navo ziet eerder meer Russische militairen bij de grens dan minder

In plaats van een Russische invasie van Oekraïne, waarvan de Verenigde Staten vorige week nog voorspelden dat die waarschijnlijk woensdag zou plaatsvinden, stond de dag in het teken van tegenstrijdige informatie over Russische troepenbewegingen.

Het Kremlin gaf beelden vrij van militair materieel dat zou worden weggehaald uit de Krim, het Oekraïense schiereiland dat in 2014 werd geannexeerd door Rusland. Dat zou volgens Rusland het bewijs zijn dat het van goede wil is, en dat de westerse berichten over een ophanden zijnde invasie niets meer dan ‘hysterie’ zijn.

Troepenversterking

Maar zowel de Navo als het belangrijkste lid daarvan, de Verenigde Staten, zeggen geen bewijs te zien voor de geëiste de-escalatie aan de Oekraïense grens. “We hebben geen terugtrekking gezien van Russische manschappen”, zei Navo-secretaris-generaal Jens Stoltenberg tijdens een bijeenkomst in Brussel van alle ministers van defensie van de lidstaten. Volgens de Noor is eerder sprake van troepenversterkingen. Hij zei dat de Navo over satellietbeelden beschikt waarop duidelijk is te zien dat van terugtrekking geen sprake is.

“Aan de ene kant heb je wat Rusland zegt”, zei de Amerikaanse minister Antony Blinken van buitenlandse zaken tegen nieuwszender MSNBC. “En dan heb je wat Rusland doet. We hebben geen enkele terugtrekking gezien. We blijven eenheden zien die in de richting van de grens gaan, niet ervandaan.”

Intussen zit er nog steeds leven in het diplomatieke verkeer tussen Rusland en het Westen. “Dialoog en de-escalatie hebben nog steeds onze voorkeur”, zei minister Kajsa Ollongren van defensie tijdens een pauze in het Navo-ministerberaad. Dat wordt donderdag voortgezet. “Wij willen graag het gesprek aangaan met Rusland, over zaken als transparantie en ontwapening. Die agenda ligt er. We wachten nu op reactie van Rusland.”

Militaire bijstand voor Oekraïne

Het Nederlandse kabinet beraadt zich intussen al enige tijd over een Oekraïens verzoek om militaire defensieve bijstand. “We zitten in de laatste fase”, zegt Ollongren over het langverwachte besluit daarover, al wil ze niet bevestigen dat de Kamerbrief met de details nog deze week verschijnt.

Ze geeft wel toe dat er een totaal andere situatie ontstaat als het – vóór zo’n besluit over wapenleveranties – daadwerkelijk tot een Russische invasie komt, met een open oorlog als waarschijnlijk gevolg. Volgens (niet-bindende) Europese criteria is het exporteren van wapens naar gebieden waar een militair conflict gaande is, niet toegestaan. “Logisch dat we dat dan ook meewegen, daarop heeft de Tweede Kamer ook gewezen”, aldus Ollongren.

De Navo-ministers hebben woensdag een nieuwe stap gezet in mogelijke troepenzendingen naar landen aan de oost- en zuidoostflank van de Navo, dichtbij Oekraïne. Frankrijk wil graag de leiding nemen over een ‘battle group’ in Roemenië, met mogelijk duizend manschappen. Een hard besluit daarover is er nog niet. Eerst moeten militaire Navo-experts advies uitbrengen. Mogelijk worden dergelijke ‘battle groups’ ook in Bulgarije, Hongarije en Slowakije gestationeerd.

Toekomstscenario’s

Een dergelijke stap wordt gezien als onderdeel van een langetermijnstrategie van de Navo, in een toekomstscenario waarin Rusland zijn invloed in Oekraïne op welke manier dan ook heeft vergroot. Daarmee zouden ook de risico’s voor nabijgelegen Navolanden groter worden. “Dit is een scenario verderop”, aldus Ollongren. “Het moet onderdeel zijn van een bredere strategie.”

De 27 regeringsleiders van de Europese Unie zullen donderdag in Brussel kort informeel overleg voeren over de situatie rond Oekraïne. Ze zijn daar toch al, voor een tweedaagse EU-Afrika-top. De EU-leiders komen echter een uur eerder al bij elkaar voor de ingelaste Oekraïne-sessie. De EU dreigt Rusland al enige tijd met ongekend zware economische sancties als het overgaat tot militaire agressie in Oekraïne.

Lees ook:
De zes scenario’s waarin het in Oekraïne tóch niet tot oorlog komt

Russische media maken melding van terugtrekking van Russische troepen. Waren die toch echt alleen maar aan het oefenen, daar aan de Oekraïense grens? Is een grootscheepse invasie op het nippertje afgewend?

Wat kan met diplomatie nog bereikt worden in de Oekraïnecrisis?

Presidenten en premiers buitelen publiekelijk over elkaar heen met uitspraken over Oekraïne. Is er nog wel ruimte voor onderhandelingen achter de schermen? De voormalige Franse topdiplomaat Gérard Araud ziet mogelijkheden.