Nasleep van dodelijke treinramp: Grieken gaan op 21 mei naar de stembus

De Grieken gaan nog deze lente naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. Premier Kyriakos Mitsotakis schreef dinsdag nieuwe verkiezingen uit voor 21 mei omdat hij, zo stelt hij, hervormingen wil doorvoeren met een nieuw mandaat. Tegelijkertijd zou de regeringstermijn van Mitsotakis en zijn centrum-rechtse partij Nieuwe Democratie toch al in juni aflopen.

Mitsotakis ligt onder vuur in eigen land sinds de dodelijke treinramp van eind vorige maand, waarbij 57 mensen omkwamen. Er vinden veel demonstraties plaats tegen het regeringsbeleid en de politiek verantwoordelijken voor het spoorwegenbeleid. De regering wordt verweten dat zij de ramp had kunnen zien aankomen en dat die mede was veroorzaakt door de jarenlange bezuinigingen op de spoorwegen.

De regering wijt het ongeluk aan ‘menselijk falen’ en de vertraging in het onderhoud van het veiligheidssysteem. Hoewel Mitsotakis zijn excuses aanbood, weigerde hij op te stappen. Hij noemde de ramp een ‘pijnlijke en traumatische ervaring’, maar zei dat het oplossen van de problemen een ‘duidelijke prioriteit’ heeft.

Nieuw kiesstelsel

De komende verkiezingen worden ook spannend door de invoering van het nieuwe kiesstelsel van evenredige vertegenwoordiging. Omdat de grootste partij niet meer 50 bonuszetels krijgt in het parlement van 300 volksvertegenwoordigers, wordt het moeilijker voor een partij om een meerderheid te behalen in het parlement. Tegelijkertijd is er wel een kiesdrempel van 3 procent ingesteld, waardoor andere partijen alsnog extra zetels kunnen binnenharken die gingen naar de partijen die de drempel niet haalden.

Nieuwe Democratie staat in de peilingen nog op een ruime voorsprong op de linkse oppositiepartij Syriza (35,6 tegen 30,7 procent), maar met zo’n stand wordt het heel moeilijk om een meerderheid te behalen in het parlement. Bovendien neemt de voorsprong sinds de treinramp-affaire af. Bij het uitblijven van een duidelijke winnaar wacht Griekenland mogelijk een langdurige politieke crisis.

Als geen partij in mei de meerderheid behaalt, dan volgt er een tweede stemronde in juli, waarbij de spelregels iets anders zijn. De grootste partij krijgt dan wel bonuszetels toebedeeld (hoewel minder dan in het vorige systeem), waardoor het makkelijker wordt om een meerderheid te behalen.

Toch is het goed mogelijk dat er ook dan geen enkele partij een meerderheid behaalt. In dat geval stelt president Katerina Sakellaropoulou de leider van de grootste partij in de gelegenheid om binnen drie dagen een coalitie te vormen. Als die daar niet in slaagt, dan mag de tweede partij een poging wagen. En als het uiteindelijk geen enkele partij het lukt om een coalitie te smeden, dan brengt de president alle leiders bij elkaar en krijgen zij de keuze tussen samen regeren en het instellen van een interim-regering, die als taak heeft om nieuwe verkiezingen uit te schrijven.

Lees ook:

De Griekse treinramp is een politieke nachtmerrie geworden voor premier Mitsotakis

Na de treinramp van vorige week slinkt de voorsprong van de Griekse premier Mitsotakis op zijn rivaal, ex-premier Tsipras. Met verkiezingen in aantocht moet hij alle zeilen bijzetten.