Na de ommezwaai van Xi gaat China over tot de orde van de dag

De Chinese leider Xi Jinping wil het nieuwe jaar beginnen met een schone lei. De coronagolf die over het land spoelde, is volgens Peking over zijn hoogtepunt heen en het officiële dodental staat inmiddels op bijna tachtigduizend. Dat is vermoedelijk een flinke onderschatting, maar als het aan Xi ligt gaat China na de nieuwjaarsperiode weer over tot de orde van de dag.

Het land schafte begin december in allerijl alle coronamaatregelen af, omdat het virus niet onder controle te houden was én omdat de economie op apegapen lag. Er was ook een nieuwe boodschap aan de wereld nodig. Na drie jaar afgesloten te zijn geweest, klonk bij het World Economic Forum in Davos weer het vertrouwde geluid over openheid. Vice-premier en economisch topadviseur Liu He zei daar: “Investeerders zijn welkom. De deur naar China gaat alleen maar verder open.”

Om die boodschap kracht bij te zetten, laat de CCP de teugels vieren. Het waren namelijk niet alleen de gesloten grenzen die de economie schade toebrachten, maar ook de sloot aan nieuwe regels die in 2021 werd aangekondigd. Veel daarvan wordt nu teruggedraaid. Er worden weer meer visa uitgegeven en de vastgoedsector krijgt meer ruimte van de toezichthouders.

Xi zit nog steeds aan de knoppen

Liu He stelde in Davos zijn gehoor gerust: Gedeelde Welvaart – de overkoepelende naam voor al die regels, waarmee Xi een soort herverdeling van kapitaal beloofde – betekent dat ‘er gelijke kansen zullen zijn’ voor iedereen die zaken wil doen in China.

Maar volgens analisten hoeft dit hoopvolle begin van het nieuwe jaar nog niets te betekenen voor Xi’s ideologische agenda. ‘Veel van deze veranderingen zijn eerder van korte tot middellange termijn en daarom tactisch van aard’, schrijft het onderzoeksinstituut Asia Society Policy Institute in een rapport.

Het is aannemelijk dat er in Zhongnanhai, het hoofdkwartier van de CCP, flink op Xi is ingepraat toen zijn coronabeleid én zijn economische beleid het land almaar verder de misère in dreven. Maar hoeveel kritiek de partijleider ook heeft gekregen, Xi zit in de top van de partij nog steeds aan alle knoppen.

Bevolking is gelaten

Onder de bevolking heerst gelatenheid. Veel mensen halen hun schouders op, opgelucht dat de hardvochtige coronamaatregelen zijn opgeheven. Ze zijn vooral tevreden dat ze niet meer overal hun code hoeven te laten zien en niet steeds weer een test moeten halen. ‘Voorzitter Mao heeft ook fouten gemaakt', is een veel gehoorde opmerking van Chinezen die proberen de duizelingwekkende beleidsomslag te verwerken.

Steun aan Xi lijkt meer gebaseerd op angst dan op vertrouwen. Wie eind november – tijdens de eerste protesten in meer dan dertig jaar – nog durfde te roepen dat Xi moet aftreden, weet inmiddels dat hij beter zijn mond kan houden. In het hele land zijn voor zover bekend tientallen demonstranten de afgelopen weken preventief opgepakt. Ook in Shanghai, waar de protesten begonnen, zitten de meest uitgesproken jongeren nog vast.

Desgevraagd weigeren de autoriteiten informatie te geven over het aantal arrestanten en wat de aanklacht tegen hen is. In een verklaring roept mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch op tot hun vrijlating. De meest waarschijnlijke, generieke aanklacht ‘ruzie zoeken’ levert zeker vijf jaar cel op.

In december, geruime tijd na de protesten, werd een aantal jongeren opnieuw door de politie opgehaald. “Ik moest beloven dat ik zoiets niet nog eens zou doen”, zegt één van hen, refererend aan het protest waar hij aan deelnam. “Daarna kon ik weer vertrekken.” Verreweg de meeste mensen die toen de straat opgingen, zijn niet meer bereikbaar voor commentaar.

De naam van de jonge demonstrant is bekend bij de hoofdredactie.

Lees ook: Het is Nieuwjaar in China, terwijl het coronavirus maar doordendert. ‘Ik heb al medicijnen naar het dorp gestuurd’

Voor het eerst in drie jaar kunnen veel Chinezen met Nieuwjaar weer op familiebezoek in hun geboortedorp. Het coronavirus reist met ze mee – van de stad naar het platteland.