‘Na de coronapandemie dreigt de hongerpandemie’

Na de uitbraak van de coronapandemie dreigt een nieuwe pandemie: die van de honger. David Beasley, directeur van het World Food Programme, kijkt met angst en beven naar de toekomst.

David Beasley zit opgesloten in zijn boerderij in South Carolina. Vanuit die Amerikaanse staat voorspelt de directeur van het World Food Programme (WFP) dat de wereld door de uitbraak van het nieuwe coronavirus een nieuwe, net zo schrijnende pandemie staat te wachten. “Er dreigt een hongerpandemie. Wereldwijd waren voor de uitbraak van Covid-19 al 135 miljoen mensen één stap verwijderd van de hongerdood. Nu is dat aantal verdubbeld”, is de onheilspellende boodschap van Beasley.

“Als de voedseldistributie door lockdowns, vliegbeperkingen en dichte grenzen stokt of het geld ervoor op is, dan sterven er de komende drie maanden elke dag 300.000 mensen van de honger. Elke dag! De situatie is nu zeer ernstig.”

De Amerikaan Beasley zit de hele dag in videoconferenties en aan de telefoon om zijn organisatie draaiende te houden in deze moeilijke tijd en steun te werven om de dreigende hongersnood te bestrijden. Het WFP-hoofdkantoor in Rome is vanwege de Italiaanse lockdown gesloten.

“Als we niet heel stevig ingrijpen dan dreigt er een plaag van bijbelse proporties. Gelukkig werkt 97 procent van onze mensen in het veld, waar ook ter wereld, gewoon door. Als iedereen vertrekt, blijven wij”, zegt de Amerikaan aan de telefoon.

Zonder corona dreigt er al een catastrofe. Hoe erg wordt het met de coronapandemie erbij?

“Ruim 800.000 mensen hebben wereldwijd structureel te weinig te eten. Door het mislukken van oogsten, de droogte, de sprinkhanenplaag en burgeroorlogen hebben volgens onze schattingen 135 miljoen mensen acuut honger, dus soms dagenlang geen eten. Door corona verdubbelt het aantal zeer kwetsbare mensen. Mensen die leven van dag tot dag, die elke dag geld moeten verdienen om eten te kunnen kopen, wat niet kan in landen met een noodtoestand.

“En na de lockdowns vrees ik een ernstige verslechtering van de economische situatie. In veel arme landen is er dan fors minder werk, minder inkomsten en dan dreigt dus honger.”

Zijn lockdowns in arme Afrikaanse landen, maar ook India, Bangladesh en delen van Zuid Amerika dan wel de beste oplossing?

“Je krijgt dan misschien geen corona, maar de kans dat je dood gaat van de honger is groot. We willen als WFP niet kiezen tussen dood door corona of dood door honger, maar zijn over beide zeer bezorgd. Iedereen is nu gefocust op de coronapandemie, maar er wordt te weinig rekening gehouden met de impact van een lockdown op de voedselvoorziening.”

Het WFP zorgt ervoor dat 370 miljoen kinderen tenminste een keer per dag een maaltijd krijgen op school. Hoe gaat dan nu?

“Die ene maaltijd is cruciaal voor hun gezondheid en immuunsysteem. Als kinderen hun enige maaltijd niet meer krijgen doordat ze vanwege een lockdown thuiszitten, heeft dat grote consequenties.

“We proberen die voorziening op peil te houden. We verstrekken nu speciale rantsoenen aan die kinderen, waar dat mogelijk is. Als ze ondervoed raken en daarnaast nog mazelen, malaria, tuberculose of corona krijgen, reken dan maar uit wat hun kansen zijn.”

Kan het WFP in landen met lockdowns zijn werk nog doen?

“We zijn zeer bezorgd over de effecten die gesloten grenzen en reisbeperkingen hebben op ons werk. Als de distributie van voedsel vertraagt of stopt dan gaan er veel meer mensen dood van de honger dan aan corona. We moeten mensen in acute hongersituaties kunnen blijven bereiken.”

Lukt dat?

“We vragen donorlanden om 350 miljoen dollar extra voor de komende maanden. Daarmee kunnen we wereldwijd overslagplaatsen opzetten om voedsel makkelijker te verspreiden. We regelen ook het vervoer voor de Wereldgezondheidsorganisatie en Unicef naar 48 landen. We leveren mondkapjes, beademingsapparatuur, beschermende kleding, testkits en medicijnen. We vervoeren medisch personeel, artsen en verplegers. Als onze distributielijnen in gevaar komen door lockdowns en reisbeperkingen dan gaat het vreselijk mis.”

Heeft u die 350 miljoen dollar al?

“Zestig procent is pas binnen.”

Heeft u voldoende voedsel voor die miljoenen mensen met honger?

“Nee. Al voor de uitbraak van Covid-19 kwamen we voedsel tekort. We hadden genoeg voor zo’n honderd miljoen mensen. Door de coronapandemie hebben we bijna drie keer zoveel voedsel nodig. Ik vrees hongersnood in tientallen landen als ons voedsel opraakt, de bodem van de geldkist in zicht is, of de distributie gevaar loopt.”

Wat kan het WFP doen?

“We vragen naast de 350 miljoen dollar om de distributie te verbeteren nog eens 1,9 miljard dollar van de wereld. Ons voorstel is dat landen het geld dat ze de komende periode aan het WFP beschikbaar zouden stellen, eerder betalen, dus liefst nu. Het staat al op hun begroting. We kunnen dan pakhuizen in de wereld vullen met basisvoedsel. Als de hongerpandemie de coronapandemie opvolgt, dan hebben we de middelen klaar liggen om die te bestrijden.”

Zijn landen, regeringen bereid extra middelen ter beschikking te stellen?

“Elk land kiest eerst voor zijn eigen bevolking in deze barre tijd. Ieders prioriteit is na de coronapandemie de eigen economie weer aan de praat te krijgen. En dat is verstandig. Als Nederland en Duitsland hun economie niet op orde krijgen, hebben ze ook geen geld om arme landen te helpen. Dan slacht je, zo gezegd, de kip met de gouden eieren. Dus het is logisch dat die landen hun lokale economieën met miljarden ondersteunen. Het is in deze tijd moeilijk om te zeggen: we reserveren een deel van al die miljarden voor hulp aan Burkina Faso of aan extra voedselhulp. Belastingbetalers, die het nu zwaar hebben in de rijkere landen, zullen dan klagen. Je moet helder uitleggen waarom dat toch nodig is.”

Dat klinkt niet als een gelopen race.

“Ik heb hier vorige week met Sigrid Kaag, jullie minister van ontwikkelingssamenwerking, telefonisch over gesproken. Nederland begrijpt dat gelukkig wel.

“Maar in andere landen moet je de consequenties van niet helpen goed uitleggen. Ontstaat er een hongerpandemie in Afrika of het Midden Oosten, in landen als Syrië, Jemen of Irak, dan destabiliseren die gebieden nog verder en dan kost het nog meer om op orde op zaken te stellen.

“Bovendien raken hongerige mensen en volken op drift. Ze gaan op zoek naar gebieden waar wel eten, drinken en werk is. Je krijgt dan ongetwijfeld massamigratie. Zo zullen er nog meer Afrikanen dan de laatste jaren al deden, na de coronacrisis proberen Europa te bereiken. Om dat te voorkomen moet je investeren in die landen om een hongerpandemie voorkomen en de economieën weer aan de gang te krijgen. Doen we dat niet dan ontstaat de ergste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog.”

Lees ook:

Corona is slechts een van de vele plagen van Burkina Faso.

Naast tekort aan water en eten, malaria, mazelen en een orgie van geweld wacht Burkina Faso het coronavirus.