Zeldzame diersoorten
Na 140 jaar bleek de mysterieuze auwo toch niet uitgestorven
Alleen een gekleurde tekening van 140 jaar geleden was er nog van de mysterieuze fazantduif, die in Papoea-Nieuw-Guinea de auwo heet. Bij een expeditie werd de vogel dit jaar teruggevonden.
Vermist: de gouden pad uit het nevelwoud van Monteverde in Costa Rica, de rozekopeend uit Zuidoost-Azië, de Miss Waldrons rode franjeaap uit Ivoorkust en de gouden mol in Zuid-Afrika. Het zijn soorten die ooit zijn waargenomen, waarvan een opgezet exemplaar in een museum staat of waarvan een tekening is gemaakt, maar die al zeker decennia niet meer zijn gezien. Er staan 1200 vermiste soorten op de lijst van de Global Wildlife Conservation.
Verschillende soorten zijn de laatste jaren teruggevonden, waaronder de Wallace-reuzenbij, de Somalische olifantspitsmuis, het Vietnamese muishertje en de Bouviers rode franjeaap in Congo-Brazzaville.
Zo werd er ook gezocht naar wat lokaal de auwo heet, een fazantduif die voor het laatst gezien was in 1882 op het eiland Fergusson bij Papoea-Nieuw-Guinea. Een grote grondduif die maar een paar meter kan vliegen met een zwarte staart en kop, een feloranje rug en vleugels en rode kraaloogjes.
Beschrijvingen van een onbekende vogel
De Amerikaan Jordan Boersma, met Friese voorouders, raakte gefascineerd door deze vogel waarover bijna niets bekend is, op een enkele gekleurde illustratie van 140 jaar geleden na. De bioloog, die zich bezighoudt met het gedrag van vogels, hoorde voor het eerst van de auwo, vrij vertaald de zwart gerimpelde fazantduif, in 2015 bij een bezoek aan Fergusson. Maar hij was er niet zeker van dat het om deze vermiste en mogelijk uitgestorven vogel ging, vertelt hij via de telefoon vanuit de VS.
In 2019 keerde hij terug om een lijst van lokale vogels te maken. Weer hoorde hij beschrijvingen van een onbekende vogel, die ergens op dit onherbergzame, ruige eiland met steile rotswanden, grillige pieken, diepe ravijnen en primair regenwoud zou leven. Uiteindelijk keerde Boersma dit jaar met een wetenschappelijke expeditie terug om de fazantduif te vinden.
“We gingen met 25 prenten van vogels de dorpen af en lieten mensen aanwijzen welke vogels ze kennen uit hun omgeving. De eerste twee weken werd de auwo niet herkend. Daarna liepen we door de jungle naar meer afgelegen dorpen. Oudere bewoners pikten de fazantduif eruit, maar ze hadden de vogel ergens in de jaren tachtig of negentig voor het laatst gezien. Allemaal wezen ze in een bepaalde richting, waar de auwo toen leefde: hoog op de berg Kilkerran in het vrijwel ondoordringbare oerwoud.
Verdwalen in de jungle
Met zijn team ging hij op pad naar het meest afgelegen gehucht. Daar trof Boersma Augustin Gregory, een jager die vertelde dat hij de auwo nog geen week geleden had gezien. Boersma had nog een week voordat hij terug moest. Hij liet meer teamleden en proviand voor de expeditie naar het meest ontoegankelijke deel van Fergusson overkomen. Jager Gregory wees de weg. Het was een uitputtende tocht: ze verdwaalden in de jungle en kampten met veel tegenslagen. “De laatste twee dagen”, vertelt Broersma “geloofde niemand van ons meer dat we de fazantduif zouden vinden. De stemming was terneergeslagen. De expeditie was eigenlijk mislukt.”
De laatste dag stond in het teken van een geforceerde mars terug naar de bewoonde wereld. Onderweg werden camera’s met bewegingssensoren opgepikt. Toen Broersma en zijn team de tweede camera terugvonden, zeeg hij even neer voor een korte pauze. Hij scrolde door de foto’s op het kleine schermpje, zag beelden van zichzelf en zijn teamleden toen ze de camera plaatsten. “En toen keek ik ineens tegen de auwo aan. De eerste foto’s die ooit van de zwart gerimpelde fazantduif zijn gemaakt. Dit gebeurt je maar eens in je leven”, zegt hij nog steeds uitgelaten. Op een andere camera in een bosgebied met veel menselijke activiteit staat een video met nog een grondduif. Het team is euforisch.
Nu Boersma terug is in Amerika bereidt hij een nieuwe expeditie voor om te onderzoeken hoe groot de auwo-populatie op Fergusson is. Hij gaat tevens naar een ander deel van het eiland om te achterhalen of de fazantduif ook daar voorkomt. Duidelijk is wel dat de vogel ernstig bedreigd wordt in zijn voortbestaan, zeker nu een houtwinningsbedrijf de Araucaria hunsteinii, apenbomen die wel tachtig meter hoog kunnen worden, wil kappen precies in het gebied waar Boersma de auwo vond. Boersma wil het leefgebied van de vogel in kaart brengen om de overheid specifieke natuurbeschermingsmaatregelen te kunnen voorstellen.
Rode franjeaap gevonden in Congo
Jordan Boersma is niet de enige onderzoeker die een verloren gewaande soort terugvond. Zo herontdekte Jaap van der Waarde van het Wereld Natuur Fonds de Bouviers rode franjeaap vorig jaar in Congo-Brazzaville. Het aapje was sinds de jaren zeventig niet meer gezien. Van der Waarde is net terug van een nieuwe expeditie door het zeer ontoegankelijke moerasgebied van het Ntokou-Pikoundapark en constateerde dat er veel groepen van deze bijzondere apensoort, die alleen hier voorkomt, in het woud zitten. De rode franjeaap wordt niet meteen met uitsterven bedreigd, concludeert Van der Waarde opgelucht.
Lees ook:
Nederlandse natuurbeschermer filmt verdwenen rode franjeaap, ‘de heilige graal’,
Tijdens een expeditie in het oerwoud van Congo ging voor natuurbeschermer Jaap van der Waarde een lang gekoesterde wens in vervulling: hij slaagde erin beelden te maken van rode franjeapen, waarvan werd aangenomen dat ze uitgestorven waren. Nu ze nog blijken te bestaan, is er alle reden voor meer onderzoek.
