‘Myanmar is een kruitvat. Er hoeft maar heel weinig te gebeuren of de vlam vliegt ergens in de pan’

Na de staatsgreep van afgelopen maandag staat Myanmar opnieuw onder militair bestuur, met opperbevelhebber Min Aung Hlaing als leider van het land. Het maakt een einde aan de onlangs herkozen regering van de in Myanmar razend populaire Aung San Suu Kyi. Het roept bij velen herinneringen op aan de vijftig donkere jaren die de Myanmarezen doorbrachten onder een militaire junta, die met ijzeren vuist regeerde.

De Nederlandse oud-diplomate Laetitia van den Assum is een kenner van Myanmar. De voormalige ambassadeur was onder meer lid van een door Kofi Annan geleide commissie, die de Myanmarese regering adviseerde over het oplossen van het etnische conflict in de Myanmarese deelstaat Rakhine. De coup kwam voor haar niet als een verrassing.

“Het was meer een kwestie van wanneer het zou gebeuren”, vertelt Van den Assum over de telefoon. “Kort na de verkiezingen van 8 november zei Min Aung Hlaing nog dat de uitslag zou worden gerespecteerd. Daar is hij geleidelijk op teruggekomen. De militairen hebben het vertrouwen in Aung San Suu Kyi verloren.”

De staatsgreep is door verschillende landen veroordeeld. Wat kan de internationale gemeenschap doen? Sancties opleggen?

“Het punt is dat Min Aung Hlaing, zijn adjudanten en een aantal andere generaals al op de internationale sanctielijsten staan, zoals die van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Je kunt beter kijken naar sancties op bedrijven. Er zijn in Myanmar twee grote conglomeraten die eigendom zijn van het leger of onder controle staan van het leger. Een groot deel van de middelen van het leger komt uit die inkomsten. Kun je als land sancties instellen tegen die twee conglomeraten?”

Myanmar is een zeer divers land, waar etnische rebellengroepen al jaren vechten tegen het leger. Wat betekent dit voor hen?

“Een van die groepen, de Restoration Council of Shan State, heeft maandag al gezegd de coup te verwerpen. Een andere riep op tot vrijlating van Aung San Suu Kyi. Verder moet het zich nog uitkristalliseren. Myanmar is een land van veel legers, die allemaal controle hebben over flinke gebieden. Het is een kruitvat. Er hoeft maar heel weinig te gebeuren of de vlam vliegt ergens in de pan.”

Min Aung Hlaing en zijn leger worden beschuldigd van genocide bij het verdrijven van honderdduizenden Rohingya-moslims in 2017. Wordt de situatie van de Rohingya nu nog uitzichtlozer?

“Ik heb met de Kofi Annan-commissie een aantal bijeenkomsten gehad met Min Aung Hlaing. Dat waren in mijn diplomatieke ervaring de onprettigste gesprekken die ik heb meegemaakt. Hij vindt dat de Rohingya allemaal indringers zijn en dat steekt hij niet onder stoelen of banken. Het leger heeft gebruikgemaakt van allerlei kleine incidenten om de angst voor de Rohingya hoog op te stoken. Dat zal onder het nieuwe bewind waarschijnlijk weer hard terugkomen.”

Het leger zegt een jaar aan de macht te blijven om de stabiliteit terug te brengen. Gelooft u dat deze nieuwe junta volgend jaar de macht teruggeeft aan een burgerregering?

“We weten nog niet hoe dit zich verder zal ontwikkelen. Na de coup van 1988 heeft het twintig jaar geduurd voordat er een grondwet was waarmee de militairen konden leven en die de militairen voldoende garanties bood dat ze tot in lengte der jaren de controle hebben. Dat zullen ze nu opnieuw willen vaststellen, maar dat is niet zo makkelijk meer. Myanmar is een open land geworden. Jonge mensen willen een toekomst. Als de economie, die al zwaar heeft te lijden onder Covid-19, nog zwaarder wordt geraakt en er nog minder toekomstmogelijkheden zijn, dan gaat het land toch in beweging komen. Het is allemaal heel fluïde. Er moet sterk worden gelet op wat er gebeurt en wat voor consequenties dat heeft.”

Lees ook:

Nederland wil nieuwe sancties tegen Myanmar na staatsgreep

Nederland gaat pleiten voor nieuwe EU-sancties tegen het militaire regime van Myanmar. Dat zei minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking dinsdag.

Democratie staat wereldwijd onder druk, dus ook in Myanmar

Myanmar was tot voor kort een van de weinige landen die tegen de trend in juist steeds democratischer werd. Wereldwijd zijn autocratieën in opkomst.

Coup in Myanmar volgt op fragiele relatie tussen Suu Kyi en leger

Terwijl de bevolking nog lag te slapen, heeft het Myanmarese leger een coup gepleegd. De spanningen liepen de afgelopen weken steeds verder op, schrijft correspondent Ate Hoekstra in een analyse.