Munitie leveren voor Duitse pantserwagens die naar Oekraïne gaan? Liever niet, zeggen de Zwitsers

Zwitserland is ‘geen gewillig Kremlin-hulpje’, zo schreef de Zwitserse ambassadeur in Duitsland deze week in een opiniestuk in het tijdschrift Der Spiegel. Hij schreef het stuk omdat de Duitsers boos zijn dat Zwitserland, waar de banken altijd een paradijs voor Russische oligarchen zijn geweest, nu ook wapenleveringen aan Oekraïne bemoeilijkt.

Sinds de zomer heeft Duitsland meermaals om munitie gevraagd voor de Gepard-pantservoertuigen met luchtafweergeschut die het naar Oekraïne heeft gestuurd. Omdat het Duitse leger deze voertuigen niet meer gebruikt, heeft het zelf geen munitie meer voor het wapensysteem, maar Zwitserland wel. Nu Oekraïne niet voldoende munitie heeft, zijn de Gepards daar veel minder effectief tegen Iraanse kamikaze-drones.

Daarbij ligt Zwitserland dwars bij het bijeenbrengen van tanks voor Oekraïne. Begin deze maand werd bekend dat Duitsland Leopard 1-tanks van het Zwitserse wapenbedrijf Ruag wil kopen, die ongebruikt in Italië staan, om ze vervolgens door te sturen. Ook wil het land Leopard 2-tanks uit Zwitserland terugkopen, om de gaten in de uitrusting van de Bundeswehr op te vullen nu veertien exemplaren naar Oekraïne gaan.

‘Oorlogsgekte’ in Europese kringen

Maar Zwitserland zegt steeds ‘nee’, omdat het neutraal wil blijven. Zwitserse wetten schrijven voor dat Zwitsers oorlogsmaterieel niet in handen mag komen van partijen die met elkaar in een gewapend conflict zijn. Onder leiding van Duitsland, Frankrijk en Nederland probeert Europa druk te zetten op Zwitserland om die houding te veranderen. Het land wordt ervan beschuldigd het Europese veiligheidsbeleid in de weg te zitten.

De Zwitserse bondspresident Alain Berset ziet dat anders. In Zwitserse krant NZZ zei hij begin deze week een ‘oorlogsgekte’ te bespeuren in Europese kringen, die ‘geen onderdeel van het Zwitserse DNA’ is. De neutraliteit zou Europa niet in de weg zitten, maar juist van pas komen. “Juist omdat wij neutraal zijn en de overbrenging van wapens naar oorlogsgebieden niet toestaan, kunnen wij veel voor dit continent betekenen”, aldus de sociaal-democraat.

De Zwitserse neutraliteit was dan ook lange tijd welkom in Europa. Toen deze in 1815 in het verdrag van Parijs werd vastgelegd, geloofde men dat het goed was een buffer te creëren tussen de strijdende Europese grootmachten. Zwitserland is nooit lid van de Europese Unie of de Navo geworden en heeft zich daardoor vaak als bemiddelaar kunnen opstellen. Het is dan ook het land waar de Geneefse conventies voor humanitair recht zijn geformuleerd, het Rode Kruis is opgericht en dat een basis voor de Verenigde Naties is.

Neutraliteit heeft nog altijd steun

Toch lijkt Zwitserland als bemiddelaar in de Oekraïne-oorlog buiten spel te staan. Rusland heeft het aan het begin van de oorlog op zijn lijst van onvriendelijke landen gezet. Want vier dagen na de inval deed het neutrale land iets ongewoons: onder druk van Europa en demonstranten besloot Zwitserland zich aan te sluiten bij de Europese sancties voor Rusland. Inmiddels is 7,5 miljard euro geblokkeerd van Russen die op de sanctielijst staan.

De houding van de Zwitsers lijkt ook te veranderen. Volgens een recente studie van het ministerie van defensie is nu, voor het eerst, een meerderheid van de bevolking voor samenwerking met de Navo - maar niet voor lidmaatschap van die organisatie. Neutraliteit heeft nog altijd de steun van ruim 90 procent van de bevolking, al is dat het afgelopen jaar iets gedaald.

Ook in de politiek verschuift het debat. Sommige politici voeren campagne om kleur te bekennen en een grotere bijdrage te leveren aan de Europese veiligheid. Eind januari diende een parlementaire commissie een motie in om het export-verbod op te heffen voor “landen die de Zwitserse waarden delen”. Ook defensieminister Viola Amherd ziet genoeg speelruimte: “Ik wil niet dat we toekijken vanaf de zijlijn”.

Heft in eigen hand

Als de motie een meerderheid in het parlement krijgt, kan het tot begin volgend jaar duren voordat de wetswijziging doorgevoerd kan worden. In de tussentijd heeft Duitsland maar besloten het heft in eigen hand te nemen. Wapenfabrikant Rheinmetall opent een nieuwe fabriek, waar vanaf juni munitie voor de Gepard-pantservoertuigen van de band rolt.

Lees ook:

De oorlog in Oekraïne drukt de Duitsers met de neus op de feiten: het leger verkeert in erbarmelijke staat

Door de oorlog in Oekraïne is de tijd voorbij dat Duitsland zich weinig met het leger hoeft bezig te houden. Het land wil de hoeksteen van veiligheid in Europa worden, maar het Duitse leger kampt met tekorten en een twijfelende politiek.