Oorlog Oekraïne
Mijlpaal: EU koopt gezamenlijk munitie aan
Minstens achttien Europese landen bundelen hun krachten voor Oekraïne. Een investering van 2 miljard moet binnen een jaar een miljoen artilleriegranaten opleveren.
De mitsen en maren zijn talrijker dan het aantal deelnemende landen, maar toch viel er maandag weer een markant moment te noteren in de geschiedenis van de Europese integratie. Voor het eerst in die geschiedenis gaan minstens achttien Europese landen als één blok de wapenmarkt op om munitie te kopen, met bestemming Oekraïne.
Zelfs in Navo-verband is dat nooit gebeurd. Nationale soevereiniteit op defensiegebied is decennialang heilig geweest, ook in de EU. Nu trekken de landen samen op, met 2 miljard euro in een gedeelde portemonnee.
Het principe-besluit viel in Brussel op een zogeheten ‘jumbo’-vergadering van alle EU-ministers van zowel buitenlandse zaken als defensie. “We moeten alles op alles blijven zetten om Oekraïne te blijven steunen in de strijd tegen Poetins verschrikkelijke agressieoorlog”, zei minister Wopke Hoekstra van buitenlandse zaken. “Vandaag hebben we als EU een belangrijke en grote stap gezet om die steun ook structureel vol te kunnen houden.”
Assertieve handelaar in munitie
De munitie-discussies gingen de afgelopen weken veel over geld en over snelheid, maar het belangrijkste strijdpunt was ideologisch van aard. De Europese Unie gaat er prat op het grootste vredesproject in de wereldgeschiedenis te zijn. Nu wordt deze traditionele ‘soft power’ een assertieve handelaar in munitie, in tijden van oorlog.
Tot nu toe hebben zich achttien landen (zeventien EU-lidstaten plus Noorwegen) gemeld voor het munitie-aanbestedingsproject dat onder leiding staat van het Europese Defensie-agentschap (Eda). Onder meer Nederland, Duitsland en Frankrijk sluiten zich erbij aan. Volgens EU-buitenlandchef Josep Borrell zal het uiteindelijke aantal deelnemende EU-lidstaten meer dan twintig bedragen.
Borrell stelde de munitie-strategie, die bestaat uit drie sporen, vorige maand voor. Het plan is nu in grote lijnen door de lidstaten aanvaard – in sneltreinvaart, voor Brusselse begrippen. Spoor één is onmiddellijke munitielevering door EU-landen vanuit hun bestaande voorraden, ook als hun plank daarmee nagenoeg leeg dreigt te raken.
Alleen al deze eerste stap was ingewikkeld, omdat sommige EU-landen elkaar nog net niet genoeg vertrouwen om volledige inzage te geven in hun munitievoorraden. Landen die leveren, krijgen de helft van de kosten vergoed. Daarvoor is 1 miljard euro beschikbaar.
Alleen Europese aanbestedingen
Het tweede miljard zit in het tweede spoor, waarin de achttien landen samen bestellingen gaan plegen bij de Europese wapenindustrie. Dat leverde een ander discussiepunt op, namelijk de vraag of dit Europese project ook naar leveranciers buiten Europa mocht stappen als die sneller konden produceren. Uiteindelijk hebben de principiële voorstanders van een puur Europese aanbesteding de discussie gewonnen.
In totaal moeten de twee sporen samen ertoe leiden dat er binnen een jaar minstens een miljoen artilleriegranaten naar de Oekraïense strijdkrachten gaan.
Onvoldoende productiecapaciteit
Het derde spoor is bedoeld voor de lange termijn. Daarin moet de Europese wapenindustrie structureel worden klaargestoomd voor een veel groter productiepotentieel. De Europese Commissie zal dat proces moeten aanjagen. Uit de Russische invasie-oorlog is gebleken dat Europa bij lange na niet in staat is om genoeg munitie te produceren voor dergelijke conflicten.
Momenteel ligt de productiecapaciteit van artilleriegranaten binnen de EU op ongeveer 300.000 stuks per jaar. Volgens een intern EU-memo vuren Russische militairen per dag tussen de 20.000 en 50.000 artilleriegranaten af, terwijl Oekraïne zich door de beperkte voorraad moet beperken tot 4000 à 7000.
Lees ook:
De EU wikt en weegt over een gezamenlijke munitie-aankoop voor Oekraïne
Gaat de EU centraal munitie inkopen voor Oekraïne? Met een dergelijk besluit zou de EU opnieuw een geheel nieuw pad inslaan. De vergelijking met de centrale aankoop van coronavaccins wordt gemaakt.
Tanks? Straaljagers? Voor Oekraïne zijn de tekorten aan munitie urgenter
Westerse landen vrezen dat de Oekraïense slagkracht tegen de Russische invasiemacht snel afneemt wegens een gebrek aan kogels en granaten.
