Met veel machtsvertoon kaapt Iran een Zuid-Koreaanse tanker; de spanning in de regio loopt op

Het Zuid-Koreaanse oorlogsschip Choe Yeong is maandagnacht aangekomen in de Straat van Hormuz, vlakbij de plek waar de Zuid-Koreaanse tanker Hankuk Chemi begin deze week met veel machtsvertoon werd gekaapt door Iraanse troepen.

Hoewel Zuid-Korea een sterk signaal afgeeft met het sturen van een oorlogsschip – met driehonderd militairen aan boord – lijkt het toch liever de diplomatieke weg te bewandelen. Seoul heeft de Iraanse ambassadeur ontboden en geëist dat de bemanning van de tanker wordt vrijgelaten. Een bezoek van de Zuid-Koreaanse onderminister van buitenlandse zaken Choi Jong-kun dat voor zondag staat gepland, gaat vooralsnog door.

Iran beweert dat het genoodzaakt was militair in te grijpen omdat de tanker, die ethanol vervoert, ‘de Perzische Golf met chemicaliën vervuilde’. Het Zuid-Koreaanse bedrijf dat de tanker bezit zegt dat dit onzin is. Het vermoeden is dat Iran met het kapen van de Hankuk Chemi de druk op Seoul wil opvoeren om miljarden dollars aan bevroren tegoeden, die staan op rekeningen bij Zuid-Koreaanse banken, vrij te geven.

Iraanse provocaties

Het zijn miljarden die Iran goed kan gebruiken: het land zit middenin een economische crisis en wordt hard geraakt door het coronavirus. De Iraanse regering heeft eerder laten weten grote moeite te hebben om genoeg vaccins voor de bevolking te regelen. Volgens het hoofd van Irans centrale bank wil het land de miljarden op de Zuid-Koreaanse banken gebruiken om vaccins te kopen via het Covax-programma van de Wereldgezondheidsorganisatie.

De kaping van de Hankuk Chemi past in een reeks van recente Iraanse provocaties. Vorige week kondigde de regering aan dat het verrijken hervat wordt van uranium tot een zuiverheid van 20 procent. Dit is een breuk met het Iran-akkoord uit 2015, waar het land de toezegging deed uranium niet verder te verrijken dan 3.7 procent, in ruil voor het opheffen van economische sancties.

Sinds de Verenigde Staten in 2018 uit het akkoord zijn gestapt en opnieuw sancties hebben ingesteld, dreigt Iran zich al terug te trekken uit de deal. De Europese Unie liet dinsdag weten nog wel te geloven in het akkoord en zal volgens EU-buitenlandchef Josep Borrell de ‘inspanningen verdubbelen’ om het te redden.

Oplopende spanningen

De relatie tussen de Verenigde Staten en Iran is niet alleen verzuurd door de politiek rondom het Iran-akkoord. Ook het eenjarig jubileum van de dood van de Iraanse generaal Qassem Soleimani, die door de VS werd geliquideerd, zet de verhoudingen verder op scherp. Iran zou het jubileum kunnen aangrijpen voor vergeldingsactie op Amerikaanse doelen, vrezen sommigen. Bovendien zou Donald Trump, in zijn laatste dagen als president van de VS, het zijn opvolger Biden moeilijk kunnen maken door riskante stappen richting Iran te zetten.

Het verschuiven van militair materieel is in ieder geval in volle gang. Op 1 januari kondigden de Verenigde Staten aan dat het vliegdekschip U.S.S. Nimitz de Perzische Golf zou verlaten en naar huis zou varen. Drie dagen later kreeg het oorlogsschip het bevel terug te keren ‘vanwege de recente bedreigingen door Iraanse leiders tegen president Trump en andere Amerikaanse functionarissen’, aldus het Pentagon.

Het is niet het enige Amerikaanse oorlogsgeschut dat richting Iran wordt gestuurd: in de afgelopen weken hebben de Verenigde Staten zowel extra B-52 bommenwerpers als een nucleaire onderzeeër uitgezonden naar het gebied. Iran laat ook zijn spierballen zien: dinsdag plaatste de regering beelden online van militaire oefeningen met de drones die het land zelf produceert.

Lees ook:
Standbeelden en tv-serie markeren herdenking gedode Iraanse generaal Soleimani

Iran herdenkt deze week Qassem Soleimani, de generaal van de Revolutionaire Garde die ongeveer een jaar geleden met een raketaanval werd geliquideerd door de Verenigde Staten.