Met een verrekijker turen de Chinese dagjesmensen naar Noord-Korea, waar ‘het leven nog simpel is’

Chinese toeristen kijken aan de grens met Noord-Korea nieuwsgierig naar de overkant. Aan de vooravond van het Nationaal Volkscongres, dat zondag begint, vragen ze zich af waar het leven beter is.

Qian Wu zit bijna tegen het raam van de plezierboot aangeplakt. Aan de overkant van de Yalu-rivier ligt Noord-Korea. Er staan wat flats en een rood gebouw met een aparte, ronde vorm. Erachter een bescheiden reuzenrad. “Ik wil weten of het waar is dat ze daar arm zijn door het communisme”, zegt de fruithandelaar uit Nanjing. “Dat kun je zien aan de huizen, en of de mensen nu in de winter warme kleren dragen.” Dat laatste is nog lastig, want Noord-Koreanen zijn niet te zien, merkt Qians vriendin op. Ze tuurt door de verrekijker die de gids tegen betaling van 10 yuan (1,50 euro) uitdeelt.

Het stadje Dandong, aan de grensrivier Yalu – of Amnok in het Koreaans – is een populaire bestemming voor Chinezen die zich willen vergapen aan het enige communistische land dat strenger in de leer is dan dat van hen. Op de kade gaat een groepje dames giechelend op de foto in hanbok, traditionele Koreaanse jurken, tegen de achtergrond van de iconische Gebroken Brug. Na een bombardement door de Amerikanen in 1950 werd de brug niet meer herbouwd – nu is het volgens de staatspers een herinnering aan ‘heldendom van zeventig jaar geleden’.

‘Ik heb gehoord dat ze erg gelukkig zijn, en de hele dag zingen en dansen’

Het is de geheimzinnigheid van Noord-Korea die veel toeristen fascineert. Touraanbieder Li Xiufen heeft zich dik ingepakt tegen de vrieskou, met twee mondkapjes die haar gezicht warm houden. Haar rondvaart vertrekt een eind verderop, is duurder maar daar krijg je ook wat voor. “Wij kunnen hun gebied in, en we mogen foto’s maken.” Li reikt passanten een folder aan met foto’s van natuurschoon, straaljagers en tractors. Ze wijst op het plaatje van drie vrouwelijke militairen. “Je kunt er ook een vrouwengevangenis zien.”

De vergelijking met hun eigen land ontgaat niemand. Beide landen zijn communistisch, en toch gaat het met China veel beter dan met de Democratische Volksrepubliek Korea (DPRK) zoals het land officieel heet. De reden is volgens de meeste mensen duidelijk. “Zij zijn een gesloten land, wij zijn veel opener”, zegt Li. “Ze zijn zoals wij in de jaren tachtig waren.”

Noord-Korea heeft nooit de periode doorgemaakt van hervormingen en openstelling naar de wereldmarkt, zoals China in de jaren tachtig en negentig. Het leverde de Volksrepubliek een hoop rijkdom op, maar aan boord van de reguliere rondvaartboot vraagt Qian zich af of de Noord-Koreanen niet gelukkiger zijn dan de Chinezen. “De overheid geeft de mensen er alles wat ze nodig hebben.”

Hij weet dat de Noord-Koreaanse regering arbeiders naar China stuurt, die op de terugweg een deel van hun verdiende geld moeten afdragen. Dat vinden de arbeiders niet erg, denkt hij. “Ze hebben daar geen behoefte aan een beter leven. Ik heb gehoord dat ze erg gelukkig zijn, en de hele dag zingen en dansen. Een beetje zoals tijdens de Mao-tijd in China.”

‘Chinezen willen steeds meer’

Niet dat de Chinezen nu niet gelukkig zijn, haast Qian zich te zeggen. “Maar wij willen steeds meer: als we een fiets hebben, willen we een auto, en dan een grotere auto… We hebben alles, maar we zitten ook vast aan hypotheken en leningen.” Hij kijkt weer uit het raam naar de overkant, waar het leven simpeler lijkt.

De druk is hoog op de Chinese samenleving. President Xi Jinping begint zijn nieuwe termijn met een hele berg aan crises: de vastgelopen vastgoedsector, tegenvallende geboortecijfers en lokale overheden die diep in de financiële problemen zitten. Het wanbeleid tijdens de corona-uitbraken van de afgelopen maanden zorgt bovendien voor een groot gebrek aan vertrouwen van de Chinese burger.

Dat moet de president zien terug te winnen, want zonder dat vertrouwen geeft de burger geen geld uit. En dan haalt de Communistische Partij niet de voorgenomen economische groei die ze de Chinezen belooft. Het doel dat komende week wordt aangekondigd, zal volgens experts tussen de 5 en 6 procent liggen.

Onder Xi wordt de partij sterker, en de staat zwakker

Het is verleidelijk om de Chinese president te vergelijken met de dictator Kim Jong-un. Xi begint deze week aan de derde termijn die hij voor zichzelf regelde, maar hij moet wel rekening houden met de Chinese Communistische Partij (CCP). Het volkscongres voert komende week bovendien hervormingen door die de partij nog sterker maken, en de staat zwakker.

De boot maakt een draai en pruttelt terug naar de kade. Qian heeft niet het gevoel dat Xi hem vrijheid afneemt, vertelt hij desgevraagd. “Er is in China vrijheid van meningsuiting. Misschien wat minder dan in andere landen, want je mag bijvoorbeeld niet zeggen dat je de CCP niet meer wil. Maar verder mag je alles zeggen zolang het maar onpartijdig en waar is.” Als de boot weer aanmeert, concludeert Qian: “Communisme heeft twee kanten. Over het algemeen is het meer goed dan slecht.”

Lees ook:

Chinezen steunen Rusland, ondanks alles. ‘Dat voelt beter, want dat land kennen we’

Veel Chinezen wantrouwen de Russen. Toch zijn ze pro-Rusland in de oorlog tegen Oekraïne. ‘De VS steunen Oekraïne, dus moeten wij Rusland steunen.’

Liang Ji kan fluiten naar zijn appartement nu in China de vastgoedmarkt is ingestort

Hebberige stadsbesturen profiteerden in China jarenlang van de vastgoedbubbel. Nu die bubbel is geknapt, richt dat een ravage aan. Huizenkopers trekken aan het kortste eind.