Meer censuur en hogere straffen: Rusland scherpt oorlogswetten aan

Alsof de waarheid in Rusland nog niet genoeg geweld was aangedaan, stemden parlementariërs in Moskou dinsdagochtend in met een wetsvoorstel dat het verspreiden van feiten over de oorlog nog zwaarder bestraft dan voorheen. Met de nieuwe wet scherpt de Doema, het Russische equivalent van de Tweede Kamer, de regels aan voor het ‘in diskrediet brengen’ van de strijdkrachten en het verspreiden van ‘nepnieuws’ over de oorlog in Oekraïne. Vlak na de inval van het buurland kondigde Moskou voor het eerst een dergelijk verbod af waarmee het dissidente stemmen monddood maakte.

Zodra ook de Federatieraad en president Poetin hun fiat geven voor de aanscherping, is het niet alleen verboden om het leger in ‘diskrediet’ te brengen, maar iedereen die aan Russische zijde meevecht in de oorlog. Dit geldt dus ook voor bijvoorbeeld huurlingen van het beruchte privéleger Wagner of vrijwilligers die zich hebben aangesloten bij andere particuliere milities. Wie zich negatief uitlaat over dit soort private groeperingen of individuele vechtjassen, riskeert onder nieuwe regels een gevangenisstraf van maximaal zeven jaar.

Daarnaast gaat ook de maximumstraf voor het ‘verspreiden van valse informatie’ omhoog. Iedereen die zich schuldig maakt aan het verkondigen van ‘nepnieuws’ over de Russische strijdkrachten of Ruslands particuliere hulpjes loopt het risico niet drie, maar vijf jaar achter de tralies te belanden. Mocht de rechter van mening zijn dat de nepinformatie ‘ernstige gevolgen heeft’, dan kan die straf zelfs oplopen tot maximaal vijftien jaar cel.

‘Beschermd tegen provocaties en leugens’

Volgens de voorzitter van de Doema, Vjatsjeslav Volodin, zijn de nieuwe regels noodzakelijk om harder op te kunnen treden tegen ‘schurken’ die de reputatie van Russische strijders besmeuren. “Iedereen die vandaag zijn leven op het spel zet om de veiligheid van het land en de burgers te garanderen, is nu beschermd tegen provocaties en leugens.”

Vrij vertaald houdt de nieuwe wet in dat de censuur in Rusland nóg strenger wordt en dat zo’n beetje elke uitlating over de oorlog die niet valt te rijmen met het officiële narratief van het Kremlin ernstige gevolgen kan hebben. De wet lijkt dan ook bedoeld om de bevolking collectief het zwijgen op te leggen.

En de militaire censuur was sinds het begin van de oorlog sowieso al niet mals. Volgens de onafhankelijke Russische mensenrechtenorganisatie OVD-Info startten de autoriteiten sinds 24 februari vorig jaar ten minste 469 strafrechtelijke procedures tegen Russen die zich op wat voor manier dan ook uitspraken tegen de oorlog.

Drie jaar in een strafkamp

Neem Vladimir Roemantsjev, een brandweerman uit de noordelijke regio Vologda die een eigen radiostation begon en vanuit zijn appartement berichten van onafhankelijke media de ether in slingerde over burgers die omkwamen in Oekraïne. Nepnieuws zo oordeelde de rechter: Roemantsjev zit momenteel een celstraf van drie jaar uit in een strafkamp.

Iets soortgelijks overkwam Maria Ponomarenko, een journaliste bij het online nieuwsplatform RusNews. In maart vorig jaar deed Ponomarenko op social media verslag van het bombardement op een theater in de Zuid-Oekraïense stad Marioepol waar destijds burgers schuilden voor het geweld in de havenstad. De autoriteiten vatten haar in de kraag en niet veel later belandde de 44-jarige Russin voor zes jaar achter de tralies.

Het zijn slechts enkele voorbeelden van de orwelliaanse praktijken waar tegenstanders van de oorlog in Rusland mee te maken krijgen. Bovendien gaat het in bovenstaande gevallen alleen om strafrechtelijke zaken. Duizenden andere Russen werden voor vergelijkbare vergrijpen bestuursrechtelijk veroordeeld en kwamen daarbij vooralsnog weg met een boete. Volgens OVD-Info voerden de Russische autoriteiten sinds het begin van de oorlog in totaal 19.586 arrestaties uit die verband hielden met de militaire censuur. Dat die aantallen binnenkort weer op zullen lopen dankzij de aanscherping van de wet, lijkt vrijwel zeker.

Lees ook:

‘We zijn constant aan het werk, omdat deze ziekelijke repressie maar niet stopt’

De Russische mensenrechtenclub OVD-Info verzet zich tegen de ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne en tegen de politieke vervolging. ‘De repressie is ziekelijk.’