McCarthy na vijftien stemrondes verkozen tot voorzitter van het Huis van Afgevaardigden

“Kniel, kniel”, riep een Democratische afgevaardigde pesterig tegen de Republikeinse fractieleider Kevin McCarthy. Het was vrijdag tegen middernacht, en McCarthy was op een lid van zijn eigen fractie toegelopen, Matt Gaetz, die als een na laatste van de 434 aanwezige afgevaardigden zijn stem had uitgebracht, en niet op McCarthy. Die daarmee net één stem tekort kwam om tot voorzitter van het Huis gekozen te zijn.

McCarthy knielde niet, maar deed duidelijk een klemmend, maar vergeefs beroep op Gaetz. Een ander fractielid leek te moeten worden tegengehouden omdat hij Gaetz anders zou aanvliegen. Een uur later, bij de vijftiende stemming, was het alsnog zover en konden de leden van het Huis van Afgevaardigden worden beëdigd door hun voorzitter, Kevin McCarthy.

Meest vernederende manier

Maar die verkiezing gebeurde dus op de voor McCarthy meest vernederende manier die maar denkbaar was. Vanaf dinsdag was hij telkens tekort gekomen voor een meerderheid. Door de kleine meerderheid die de Republikeinen in het Huis hebben, kon hij zich maar vier afvallers in zijn eigen fractie permitteren, maar er was een groep van twintig die hem niet wilde. Uiteindelijk bleef daar vrijdagavond, na vele concessies aan hun politieke en procedurele eisen, een harde kern van zes van over.

De sfeer was echter vrolijk toen het Huis vrijdag om tien uur ‘s avonds weer bij elkaar kwam om, zoals de Republikeinen duidelijk dachten, er met een veertiende stemming een klap op te geven.

“Pratende hoofden op televisie hebben dit een chaos en een rotzooi genoemd. En sommigen zullen het een puinhoop noemen. Maar het is democratie”, zei de Republikeinse afgevaardigde Patrick McHenry toen hij McCarthy officieel voordroeg. En de Democraat Pete Aguilar, die de Democratische fractieleider Hakeem Jeffries voordroeg, leek de zaak ook af te sluiten met de vaststelling: “We zijn gedwongen hier ‘s avonds laat bijeen te komen dankzij de chaos en crisis aan de andere kant. En het is alleen maar eerlijk erop te wijzen dat dezelfde individuen die het vuur van 6 januari 2021 aanwakkerden, die hun volgelingen vertelden dat ze moesten ‘terugvechten’, en die op basis van een leugen bezwaar maakten tegen het beëdigen van leden, dat die het nu voor het zeggen hebben.”

Precies één stem tekort

Als het Matt Gaetz om aandacht van de media te doen was – en die naam heeft hij, nog meer dan welke politicus in Washington ook – dan was de veertiende stemming die toen volgde voor hem een groot succes. Hij had zijn beurt bij de veertiende stemming voorbij laten gaan, zodat hij door de griffier aan het eind nog een keer werd opgeroepen, met in het alfabet alleen zijn collega Paul Gosar na hem. Hij zei alleen: ‘present’. En daardoor telde zijn stem niet mee en kwam McCarthy er precies één tekort.

Even leek het erop dat het Huis de zitting zou verdagen tot maandag, een stemming daarover was al bijna voorbij, maar onverwacht gaf McCarthy het sein dat er wat de Republikeinen betreft nog een keer gestemd zou mogen worden. Hij had eindelijk de laatste nog weerspannige leden van de groep van zes zo ver gekregen dat ze zich, net als Gaetz, van stemming onthielden, in plaats van op iemand anders te stemmen. En zo kreeg hij bij die vijftiende keer, het was al zaterdagochtend, met 216-212, de meerderheid die hem de hele week net was ontgaan.

Pijnlijke periode

De verkiezing van McCarthy sluit een pijnlijke periode af waarin de Republikeinen, ondanks hun meerderheid in het Huis, niet, zoals in zo’n geval gebruikelijk, hun fractievoorzitter vlotjes die rol konden toebedelen. In plaats daarvan zetten eerst twintig en uiteindelijk zes Republikeinen, die zich aan de uiterste rechtervleugel van de fractie bevinden, hem samen met de Democraten de voet dwars gedurende vier dagen en veertien stemronden.

Dat de voorzitter van het Huis niet bij de eerste stemming werd verkozen, was voor het laatst honderd jaar geleden voorgekomen, in 1923, toen er negen keer werd gestemd. Al was het nog niet zo erg als in 1859, toen het pas na 44 stemmingen lukte en de procedure twee maanden in beslag nam. Net als toen lag ook de afgelopen week het parlementaire werk stil, omdat alleen de nieuwe voorzitter de gekozen afgevaardigden kan beëdigen, en pas daarna een reglement van orde kan worden aangenomen.

Kortst zittende voorzitter

McCarthy loopt ook kans om een historisch kort zittende voorzitter te worden. Hij heeft een groot aantal eisen moeten inwilligen die de traditioneel grote macht van de voorzitter verminderen. Leden van de rechtervleugel van zijn partij krijgen zitting in belangrijke commissies met meer mensen dan hun aantal rechtvaardigt. En helemaal bedreigend voor hem is dat voortaan ieder lid van het Huis een motie van wantrouwen tegen de voorzitter kan indienen, en niet zoals voorheen, alleen een fractievoorzitter.

Dezelfde groep die het hem nu zo lastig heeft gemaakt, zou hem in de toekomst met zo’n motie kunnen wegsturen, gesteund door de Democraten uiteraard.

Ze zouden dat al kunnen doen als hij die concessies niet in het officiële reglement van het Huis weet te krijgen. Het was een veeg teken dat zaterdagochtend vroeg, na het kiezen van de voorzitter, het Huis niet meteen het door hem voorbereide pakket regels aannam. Want onder de 216 fractieleden die het McCarthy niet zo moeilijk maakten, is er nogal wat verontwaardiging over al die concessies.

Dwarsliggers

De dwarsliggers kunnen ook de aanval op hem heropenen als hij volgens hen een te gematigde koers vaart of, erger nog, over dringende wetgeving een compromis sluit met de Democraten. Uiteindelijk hebben die de meerderheid in de Senaat en een president in het Witte Huis, twee struikelblokken voor een wet die de Republikeinen in het Huis zouden willen aannemen.

Dat soort samenwerking zal McCarthy zelf ook niet graag aangaan, maar regelmatig loopt het Congres tegen uiterste termijnen aan wanneer wetgeving absoluut moet plaatsvinden. Alleen als er begrotingen zijn aangenomen, mag de overheid bijvoorbeeld geld uitgeven, en alleen als het schuldenplafond wordt verhoogd, mag de overheid doorgaan met geld lenen. Doorgaans zijn dat gelegenheden waarbij de partijen elkaar tot op het laatste moment concessies proberen af te dwingen, en er uiteindelijk uitkomen.

Zo heeft de groep van twintig bedongen dat het schuldenplafond alleen mag worden verhoogd als de Democraten akkoord gaan met forse bezuinigingen. Dat kan McCarthy in een lastig parket brengen als die hem maar weinig tegemoetkomen en hij uiteindelijk moet toegeven.

Zeker is daardoor dat de verdeeldheid van de Republikeinen, in combinatie met hun kleine meerderheid van 9 zetels de komende twee jaar nog voor veel politiek vuurwerk gaat zorgen, dat de partij niet in het gunstigste licht zal zetten. Bij de Democraten groeide de afgelopen dagen de overtuiging dat hun kansen om in 2024 de meerderheid in het Huis weer te heroveren er een stuk beter op zijn geworden.

Lees ook:

De Republikeinse partij is in een nachtmerrie beland, en dan moet de echte krachtmeting nog komen

De Republikeinen die dwars lagen bij de verkiezing van de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden kunnen in de toekomst opnieuw hun macht doen gelden.