Maia Sandu is een volhouder en nu is ze opeens president van Moldavië

Als studente economie kreeg Maia Sandu heimwee. Het studentenhuis was lelijk en smerig, ze sliep op een overvolle kamer en het onderwijs was slecht. Op dat moment, in 1990, hield de Sovjet-Unie juist op met bestaan en heerste er een diepe economische crisis in hoofdstad Chisinau. “Ik begon te studeren tijdens het socialisme en ontving mijn diploma tijdens het kapitalisme”, vertelde de toekomstige president van Moldavië afgelopen week in een interview met de Roemeenstalige glossy Fanatik.

Sandu miste de stilte van haar dorp in het dunbevolkte westen van Moldavië, waar ze in 1972 geboren werd. Het gezin leefde van hun schamele vee, verbouwde zelf groenten en de winkel werd zo min mogelijk bezocht. Geld hadden ze niet, maar ach, “wie had er wel geld in de Sovjettijd?” Ruimte en rust was er genoeg te midden van de heuvels, het bos en de meren. “Ik overwoog mijn studie af te breken en naar huis terug te keren.”

Toch rondde Sandu haar studie af – en nu is ze zelfs verrassend verkozen tot president. Ze realiseerde zich dat haar eigen ontwikkeling samenviel met die van Moldavië: “Net als het land verkeerde het onderwijs ook in een overgang”. Zo’n transitie kost nu eenmaal tijd en kan alleen maar stap voor stap. Vanaf dat moment wijdde Sandu zich ijverig aan haar studie. “Ik behaalde niet altijd het resultaat dat ik wilde, maar ik besloot gewoon stug vol te houden.”

Diaspora uit Moldavië

Dat ‘volhouden’ doet Sandu tot op de dag van vandaag. Na haar afstuderen greep ze de gouden kans om in de Verenigde Staten te studeren met beide handen aan. Ze schopte het tot een masterstudie public administration aan de beroemde universiteit Harvard en werkte als adviseur bij de Wereldbank in Washington. “Nu heb ik overal ter wereld vrienden”, zegt Sandu. “Ze zijn allemaal verschillend en hebben allemaal interessante levenservaring.”

Tijdens de verkiezingscampagne toonde ze begrip voor landgenoten die ook hun heil zoeken in het buitenland. Ze benadrukte dat de diaspora uit Moldavië allang niet meer uit ‘gastarbeiders’ bestaat, maar uit mensen zoals zij: hoogopgeleid, ambitieus en met heimwee. Daardoor kon ze op de steun van een flink deel van de Moldavische kiezers in het buitenland rekenen: liefst 93 procent van de kwart miljoen stemmen was voor haar. “Ik wil jullie bedanken dat jullie zo lang in de rij stonden om te stemmen. Wij buigen diep voor jullie”, zei Sandu in haar overwinningstoespraak.

Zelf keerde Sandu in 2012 vol ambitie terug uit Amerika: ze werd minister van onderwijs. Twee jaar later kwam Moldavië in een diepe politieke crisis terecht, toen duidelijk werd dat er een miljard dollar uit de kas van de staatsbank verdwenen was. Een aantal hoge politici werd veroordeeld voor de bankfraude, maar toch bleef Moldavië – zoals het Europees Parlement het in 2018 in een motie uitdrukte – een ‘door oligarchie gevangen staat’.

Omstreden verkiezingen

Sindsdien houdt Sandu vol. Toen ze in de nasleep van het bankschandaal genoemd werd als mogelijke premier stelde ze harde voorwaarden: het hoofd van de nationale bank en de procureur-generaal moesten vertrekken. Ze werd geen premier. Een jaar later ging ze dan maar op voor het presidentschap. Na omstreden verkiezingen verloor ze nipt van Igor Dodon. Na een kabinetscrisis, vorig jaar, werd ze alsnog premier, maar toen ze de benoemingsprocedure voor aanklagers wilde wijzigen viel de regering.

Ook nu zal ze moeten volhouden. Zondag kreeg ze voor het eerst ruime steun van de bevolking, dat haar als integer ziet: de alleenstaande politica bezit alleen een auto en een appartement. Deskundigen verwachten echter tegenwerking vanuit het parlement, dat politiek het primaat heeft in Moldavië en deels nog door de oude elite wordt bevolkt. “Het is tijd voor goede mensen. Een eerlijke en professionele politieke klasse”, vatte Sandu zelf de verkiezingsuitslag samen. Op de dag voor Kerst treedt ze aan als president.

Lees ook:

Moldavië kiest een nieuwe president: ‘We moeten weer gaan houden van ons eigen land’

Het spant erom in Moldavië. Zondag neemt de hervormingsgezinde kandidate Maia Sandu het bij de presidentsverkiezingen op tegen het zittende staatshoofd Igor Dodon. Terwijl Dodon zich richt op de achterblijvers, rekent Sandu op de diaspora.

Schrijver Iulian Ciocan vreest dat woede over corruptie misbruikt zal worden bij presidentsverkiezingen in Moldavië

Zondag zijn er presidentsverkiezingen in Moldavië, een klein en arm land dat grenst aan de Europese Unie. In zijn roman Hartenvrouw waarschuwt schrijver Iulian Ciocan zijn landgenoten: het gaat niet om de keuze tussen ‘oost’ en ‘west’. Belangrijker is: stoppen met de ‘zonde’ van corruptie.