Macron zoekt uitweg uit pensioencrisis

Het was al ruim voor de huidige onrust duidelijk dat Macrons tweede termijn als Franse president, die vorig jaar begon, niet makkelijk zou worden. Want Macrons regeringscoalitie heeft geen meerderheid in de Assemblée Nationale. De minderheidsregering wordt van zowel linker- als rechterzijde bestookt door radicalen. En de hoog opgelopen strijd over de pensioenhervormingen maakt regeren nog lastiger.

Dat komt niet alleen doordat veel Fransen geen zin hebben om pas op hun 64ste in plaats van hun 62ste met pensioen te gaan, zoals de president van velen verlangt. Het komt ook doordat Macron zijn plannen heeft doorgedrukt met het omstreden grondwetsartikel 49.3. Dat artikel geeft Franse regeringen het recht om wetgeving per decreet, zonder goedkeuring van het parlement, af te kondigen, op voorwaarde dat de regering zichzelf vervolgens onderwerpt aan een vertrouwensstemming in het parlement.

Maar het wegsturen van een regering is politiek ingrijpender dan het afkeuren van een wet. Toen Macron eerder deze maand vreesde dat zijn pensioenwet het in het parlement niet zou halen, nam hij daarom zijn toevlucht tot 49.3. De president gokte erop dat een meerderheid in de volksvertegenwoordiging misschien wel zijn wet wilde blokkeren, maar niet de regering zou laten vallen.

Vergelijking met vroegere koningen

Dat was goed ingeschat, de regering overleefde. Maar Macron oogstte wel een storm aan kritiek. Voor zijn tegenstanders was de manoeuvre het zoveelste bewijs dat Macron een hautaine president is, die niet luistert naar critici. Op protestborden wordt hij vergeleken met vroegere koningen die met hun hoofd op het hakblok belandden.

Daarbij gaf de president zijn opponenten nog eens extra wind in de zeilen met een tv-interview, waarin hij nauwelijks empathie toonde met de vele bezorgde Fransen. Macron legde daarin nog eens uit dat de hervormingen dringend nodig zijn om het pensioenstelsel financieel gezonder te maken. Hij vergeleek het toenemende geweld bij de protesten ook met de bestorming van het Capitool in 2021 in de Verenigde Staten, en zei zijn eigen impopulariteit voor lief te nemen. “Als ik moet kiezen tussen de peilingen en de korte termijn aan de ene kant en het algemeen belang van het land aan de andere kant, dan kies ik voor het algemeen belang van het land.”

Inmiddels ligt de omstreden pensioenwet ter beoordeling bij de Constitutionele Raad, die naar verwachting half april beslist of de regering in dit geval gebruik mocht maken van bepaling 49.3. Pas als de Raad haar goedkeuring geeft, wordt de wet van kracht. De demonstraties en stakingen, die nu al twee maanden duren, zullen waarschijnlijk op zijn minst tot dat moment aanhouden. Ook dinsdag werd in Parijs en andere steden weer geprotesteerd, waarbij het hier en daar tot confrontaties met de politie kwam.

Traditie van straatprotest

Frankrijk heeft een diepgewortelde traditie van straatprotest, die volgens sommigen zelfs teruggaat tot de Franse Revolutie van 1789. Zo dwongen landelijke stakingen en protesten in 2006 de toenmalige premier Dominique de Villepin om arbeidsmarkthervormingen voor jongeren te schrappen, ook al waren die wettelijk inmiddels vastgelegd. De huidige confrontatie is de grootste sinds de volksopstand van de zogenoemde Gele Hesjes die losbrak in 2018, in Macrons eerste termijn.

Een optie voor de president is nu om zijn tegenstanders te paaien met een herschikking van de regering. Dit is een beproefde tactiek van Franse presidenten in tijden van crises. Volgens dagblad Le Monde hangt de positie van premier Élisabeth Borne dan ook aan een zijden draadje. Maar tot nu toe houdt Macron haar aan. Hij wil proberen de gemoederen tot bedaren te brengen zonder op de essentie toe te geven.

Premier Borne heeft de oppositiepartijen en de vakbonden intussen uitgenodigd om volgende week te overleggen. Volgens Franse media kauwt het kabinet op maatregelen om tegenstanders tegemoet te komen. Zo wordt gesproken over financiële steun om de onder druk staande koopkracht van de Fransen op te krikken. Ook wil de regering de arbeidsomstandigheden en opleidingsmogelijkheden van oudere werknemers verbeteren.

‘Sociaal compromis’

En op zijn beurt heeft Laurent Berger, leider van de grote gematigde vakcentrale CFDT, aangegeven dat hij zich zorgen maakt over het toenemende geweld bij de demonstraties. Berger stelt voor de verhoging van de pensioenleeftijd voor enige tijd op te schorten, om de situatie te kalmeren, en vervolgens met behulp van bemiddelaars om de tafel te gaan zitten, om tot een ‘sociaal compromis’ te komen. “Dit is een gebaar van verzoening om een ​​uitweg te vinden”, aldus de machtige vakbondsman op radiozender France Inter.

Maar of een compromis er in zit, moet worden afgewacht. Vooralsnog lijken de regering en de bonden vooral langs elkaar heen te praten. Aurore Bergé, fractievoorzitter van Macrons partij Renaissance, liet zich bovendien sceptisch uit over de overwogen koopkrachtsteun: “Een blusvliegtuig met overheidsgeld zal het verzet niet doven.”

Lees ook:

Ook na ‘49.3’ geven de Fransen zich niet zomaar gewonnen

De regering-Macron wist de onpopulaire pensioenhervorming door te voeren en overleefde nipt een motie van wantrouwen. Maar veel Fransen hebben het met hem gehad, blijkt uit massale demonstraties.

Frans pensioenverzet neemt de rijken op de korrel

In Parijs en andere Franse steden werd opnieuw geprotesteerd tegen pensioenhervormingen. Linkse tegenstanders vinden dat de rijken moeten opdraaien voor dreigende tekorten.