Macron stelt zich verkiesbaar voor het presidentschap, terwijl Oekraïne die verkiezingen binnen dendert

Zou hij het dan nu doen? Woensdagavond wachtten de Fransen vol spanning voor de televisie voor de aangekondigde toespraak van hun president. Zou Emmanuel Macron eindelijk aankondigen dat hij zich kandidaat stelt voor de presidentsverkiezingen van volgende maand? Maar opnieuw deed Macron het niet; hij wijdde zijn speech vooral aan de crisis in Oekraïne.

Toch maakte hij donderdagavond officieel bekend dat hij wel degelijk meedoet. En dat was op het nippertje, want vrijdag moet duidelijk zijn of de kandidaten genoeg handtekeningen van burgemeesters of andere gekozen vertegenwoordigers uit het land hebben weten te verzamelen. Elke kandidaat heeft er 500 nodig om zich officieel in de verkiezingsrace te kunnen storten. Ongetwijfeld heeft Macron die handtekeningen al lang op zak.

Van hot naar her

Natuurlijk had Macron de afgelopen maanden meer aan zijn hoofd. Had hij het al druk met het voorzitterschap van de Europese Unie, dat de eerste helft van dit jaar in Franse handen is, nu heeft Macron ook zijn handen vol aan zijn Russische collega Poetin. Hij rent van EU- top naar Navo-bijeenkomst, van een vergadering met de Weimargroep naar het Witte Huis voor een onderonsje met de Amerikaanse president Biden.

De Franse president probeert aan zo veel mogelijk overlegtafels plaats te nemen. Ook aan die van Poetin, de beelden van de twee mannen aan weerszijden van een zes meter lange tafel gingen de hele wereld over. Sinds de invasie hebben de twee al een paar keer met elkaar gebeld. Donderdag opnieuw. Het ergste moet nog komen, concludeerde de Franse president somber nadat hij had opgehangen.

Macron wil er alles aan doen, zo zei hij in zijn toespraak woensdag om Poetin ervan te proberen te overtuigen de wapens op te geven. En ja, erkende hij, de oorlog in Oekraïne raakt de Franse verkiezingscampagne.

Eensgezindheid

Vooralsnog lijkt dat niet per se in het nadeel van Macron uit te pakken. Hoe langer hij wachtte met zijn officiële deelname aan de verkiezingsstrijd, des te langer hij zich vooral als ‘vader van de natie’ kon gedragen. Hij lijkt zo dankbaar gebruik te maken van het idee dat in tijden van oorlog nationale eenheid geboden is.

Toen Macron vlak na de Russische inval in het Franse parlement Oekraïne steun en solidariteit beloofde, was de eensgezindheid onder de volksvertegenwoordigers van verschillende partijen in elk geval groot. “Dit gaat om het verdedigen van onze waarden”, zei hij. Ruzie maken met de president in tijden van oorlog is niet chic, beseffen zijn uitdagers, en zou zelfs averechts voor hun populariteit kunnen werken.

Sinds de Russische invasie in Oekraïne het nieuws domineert, lijkt de rest van het debat stilgevallen. Erg op stoom was dat – mede door de coronacrisis – sowieso nog niet gekomen. Net nu het met de versoepeling van de maatregelen wat makkelijker is geworden om grotere verkiezingsbijeenkomsten te organiseren besloten sommige kandidaten die uit piëteit met de gebeurtenissen een paar duizend kilometer verderop weer af te blazen. Of gaven er een andere draai aan, zoals de socialistische kandidaat Anne Hidalgo die een geplande verkiezingsrally in Bordeaux op het laatste moment omtoverde tot een solidariteitsbijeenkomst voor Oekraïne.

Poetin-folders

Het zijn vooral de kandidaten aan de uiterste rechterflank die in hun campagne de meeste last ondervinden van de geopolitieke verschuivingen. Zowel de extreemrechtse Eric Zemmour (Reconquête) als Marine le Pen (Rassemblement National) staan bekend om hun bewondering voor Poetin. Zij zien in de Russische president een sterke chef die de eigenheid van natiestaten verdedigt tegen het Atlantische, multiculturele model dat de Verenigde Staten propageren. Zo heeft Zemmour in het verleden wel eens gezegd te dromen van ‘een Franse Poetin’

Ook Le Pen geldt als bewonderaar van Poetin en nam het regelmatig voor hem op. Zo was de Russische annexatie van de Krim in 2014 in haar ogen ‘niet illegaal’. Tijdens haar vorige verkiezingscampagne in 2017 leende ze geld bij een Russische bank, dat overigens nog altijd niet is terugbetaald. Destijds ging Le Pen ook persoonlijk bij Poetin in Moskou op bezoek. De foto van die ontmoeting - waarop Poetin en Le Pen elkaars hand stevig drukken- prijkt prominent op meer dan een miljoen verkiezingspamfletten. Volgens de Britse krant The Independent probeert haar partij deze folders, die nog voor de Russische invasie waren gedrukt, nu nog snel te vernietigen.

Tot de feiten haar betoog inhaalden beweerde Le Pen dat Rusland Oekraïne niet zou binnenvallen. Zemmour was daar eveneens van overtuigd en poogt nu net als Le Pen iets meer afstand van Moskou te nemen met zo min mogelijk gezichtsverlies. Poetin is schuldig, zei hij tegen nieuwszender RTL. “Maar dat wil niet zeggen dat hij als enige verantwoordelijk is.” Onder meer de Fransen, Duitsers en Amerikanen hebben zich volgens Zemmour het Minsk-akkoord geschonden, dat in 2015 in het leven was geroepen om de onrust in Oekraïne te beteugelen.

De centrumrechtse kandidaat Valerie Pécresse (les Republicains) wist niet hoe snel ze de liefde voor Rusland van haar rivalen moest uitbuiten. “Ze moeten zich schamen”, zei ze verontwaardigd. Kandidaten die Poetin grenzeloos bewonderen of Russisch geld hebben aanvaard zouden het Franse volk wat Pécresse betreft niet kunnen vertegenwoordigen. Zelf pleitte ze al snel na de inval voor ‘heel zware sancties’ tegen Rusland.

Eiffeltoren in de kleuren van Oekraïne

Ook aan de linkerkant van het politieke landschap nemen de kandidaten elkaar de maat over Rusland. Daarbij moet vooral Jean-Luc Mélenchon van het uiterst linkse La France insoumise het ontgelden. In de peilingen deed hij het met zo’n 10 procent van de stemmen tot nu toe nog het best van de linkse kandidaten. Of zijn populariteit zal dalen door zijn sympathie voor het Russische standpunt is nog onduidelijk. Net als de andere kandidaten keurt hij de Russische invasie af, maar wil geen complete draai maken – in een interview met Le Monde zegt hij al sinds 2014 te herhalen dat de Navo Rusland niet moet vernederen door ‘aan de poorten te rammelen’.

De socialistische Hidalgo zag haar kans schoon om zich van hem te onderscheiden. Als burgemeester van Parijs gaf ze opdracht de Eiffeltoren in de kleuren van de Oekraïense vlag te laten verlichten.

Lees ook:
Macron speelt hoog spel met Poetin

De Franse president Emmanuel Macron is maandag op uitnodiging van zijn Russische collega Vladimir Poetin in Moskou.