Leger Mexico zwicht voor drugskartel

Het gezicht van Ismael Bojorquez betrekt. “Het is niet één schietpartij, het is in de hele stad”, mompelt de hoofdredacteur van weekblad Ríodoce. Hij verlaat het restaurant in het centrum van Culiacán, de hoofdstad van de noord-Mexicaanse deelstaat Sinaloala. Een gemaskerde agent van de deelstaatpolitie spreekt hem toe. “Blijf binnen”, zegt hij. “Overal wordt geschoten.” Even later, vanuit het kantoor van Ríodoce, is te zien hoe op meerdere plekken in de stad dikke zwarte rookpluimen opstijgen. De straten van Culiacán zijn bijna uitgestorven.

Ineens bevond Culiacán zich donderdag in een staat van beleg. Enkele kilometers van het kantoor van Ríodoce gingen militairen en sicarios, voetsoldaten van het Sinaloa-kartel, Mexico’s oudste criminele organisatie, elkaar te lijf met zwaar geschut. De bendeleden staken auto’s en banden in brand om straten en wegen te blokkeren. Het regende kogels op patrouillewagens van de Nationale Garde, een nieuwe paramilitaire eenheid van de federale regering.

Het geweld brak donderdagmiddag in alle hevigheid uit, nadat federale autoriteiten een zoon hadden gearresteerd van Joaquín ‘El Chapo’ Guzmán, de oprichter van het Sinaloa-kartel en lang Mexico’s machtigste topcrimineel, die eerder dit jaar in de Verenigde Staten tot levenslang werd veroordeeld. De arrestatie gebeurde min of meer per toeval; een patrouille van de Nationale Garde werd door criminelen onder vuur genomen, waarna de soldaten Ovidio Guzmán wisten te arresteren.

Mobilisatie

Het kartel mobiliseerde daarop honderden sicarios om de zoon van El Chapo te bevrijden. En met succes: na uren van hevige gevechten kondigde de Mexicaanse minister van openbare veiligheid, Alfonso Durazo, aan dat Ovido Guzmán López was vrijgelaten, “om de veiligheid van de burgers te kunnen garanderen”.

Culiacán reageerde verbijsterd. Het was vrijdagochtend nog onduidelijk hoeveel doden er waren gevallen tijdens de gevechten, maar onder de inwoners van de hoofdstad van Sinaloa overheerste het gevoel dat de Mexicaanse staat had gecapituleerd voor een van de grootste drugsbendes in het land.

Voor de regering van president ­Andrés Manuel López Obrador was de slag om Culiacán het dieptepunt van een catastrofale week. Op 14 oktober werden in de deelstaat Michoacán veertien politieagenten in een hinderlaag gelokt en vermoord door een ­criminele bende. Twee dagen later kwamen vijftien mensen om in een zware schietpartij in buurstaat ­Guerrero. Donderdag volgden de straatgevechten in Culiacán.

President López Obrador kwam eind vorig jaar aan de macht na een daverende verkiezingsoverwinning, mede dankzij zijn belofte een einde te maken aan de bloedige strijd tussen regering en drugsbendes, die al meer dan tien jaar in Mexico woedt en aan zo’n driehonderdduizend mensen het leven heeft gekost.

Dodelijkste jaar

Na tien maanden op het pluche lijkt zijn regering de regie over de veiligheidssituatie echter volledig kwijt te zijn; de verwachting is dat er dit jaar meer dan 35.000 moorden worden gepleegd, waardoor 2019 het dodelijkste jaar in de Mexicaanse geschiedenis zal worden. Het geweld in Culiacán, Michoacán en Guerrero is voor critici een teken dat de criminele bendes voelen dat hen weinig in de weg staat.

“In het beste geval heeft de regering geen echte veiligheidsstrategie”, stelt politicoloog Fernando Dworak. “In het ergste geval zien we dat López Obrador de georganiseerde misdaad simpelweg niet aankan.”

Lees ook:

Het proces tegen El Chapo: een inkijkje in een excentriek en gewelddadig leven

Het proces tegen de Mexicaanse drugsbaas Joaquin ‘El Chapo’ Guzman is afgerond. Het bewijs is overweldigend, maar zijn advocaat spreekt van een grote samenzwering.