Kwijtschelding Amerikaanse studieschulden lijkt bij het Hooggerechtshof te stranden

Miljoenen Amerikanen rekenden zich misschien nog niet rijk, maar al wel minder arm. Sinds de regering-Biden eind vorige zomer een grootschalige sanering van studieschulden aankondigde, kregen zestien miljoen schuldenaren het verheugende bericht dat 10.000 of 20.000 dollar wordt kwijtgescholden. Tien miljoen andere aanvragers wachten nog op uitsluitsel.

Maar het is ernstig de vraag of het feest ook doorgaat. Twee rechtszaken tegen het voornemen van de regering zijn inmiddels bij het Hooggerechtshof beland: één namens schuldenaren die het oneerlijk vinden dat zij niet in aanmerking komen, en een andere namens enkele staten die vrezen dat de schuldsanering uiteindelijk ook hun financiën raakt. In de openbare hoorzitting die deze week diende over de zaken, toonden de zes conservatieve rechters, die in het Hof in de meerderheid zijn, zich zeer sceptisch over de vraag of de regering-Biden wel bevoegd is tot de grootschalige kwijtschelding.

Die zou de overheid in de loop van de komende decennia zo’n 400 miljard dollar kosten, becijferde het onafhankelijke Congressional Budget Office. En in de VS is het zo dat het Congres uiteindelijk het laatste woord heeft over de overheidsfinanciën. Maar deze kwijtschelding gebeurde per presidentieel decreet, niet via een wet; het was al duidelijk dat die niet door de Senaat zou komen.

Wet uit 2003

De regering betoogt dat ze wel degelijk in haar recht staat. Ze beroept zich op een wet uit 2003, die de regering in staat stelt om in noodgevallen studieleningen kwijt te schelden. De coronapandemie, en de economische gevolgen daarvan, vormde nu het noodgeval waar de regering zich op beroept.

Opperrechter John Roberts leek dat een al te vergaande interpretatie van een oude wet te vinden, ook gezien de enorme hoeveelheid geld die ermee gemoeid is. “Als je zoveel geld weggeeft, als je de verplichtingen van zoveel Amerikanen gaat beïnvloeden op een zeer controversieel gebied, denk ik dat de meeste mensen zouden zeggen dat dat echt iets is voor het Congres”, liet hij zich ontvallen.

De andere conservatieve rechters leken het grotendeels met hem eens. Het afgelopen jaar hebben ze bovendien meermalen getoond dat ze er niet voor terugschrikken om de regering terug te fluiten als die zich naar hun smaak te veel bevoegdheden toe-eigent. Zo kortwiekten ze de bevoegdheid van de milieu-autoriteit Epa om de industrie zwaardere regels op te leggen, ook met het argument dat die dan eerst door het Congres moesten worden goedgekeurd.

Campagnethema

Overigens zou het president Biden en de Democraten politiek misschien niet eens heel onhandig uitkomen als het Hooggerechtshof de regeling torpedeert. Het geeft de Democraten een helder campagnethema in handen: als die kwijtschelding alleen via het Congres geregeld kan worden, moeten de tientallen miljoenen mensen die er al een beetje op gerekend hebben daarvoor dus gaan stemmen, en wel Democratisch.

Het probleem van de studieschulden groeit veel Amerikanen bovendien snel boven het hoofd. In de vijftien jaar sinds 2006 verviervoudigde de nationale studieschuld van 481 miljard tot 1,75 biljoen dollar. De gemiddelde schuld per schuldenaar bedraagt 40.000 dollar, een financiële molensteen voor veel Amerikanen.

De kwijtschelding zou overigens niets veranderen aan de structurele oorzaken van die groei. Die zijn vooral gelegen in het feit dat hogescholen en universiteiten hun collegegelden enorm hebben verhoogd, juist in reactie op de toegenomen leenmogelijkheden. Daarin schuilt dan ook een belangrijke politieke kritiek op het programma, nog los van de juridische bezwaren: het haalt de stop tijdelijk uit een badkuip die bijna overloopt van de schulden zodat er wat water kan weglopen, maar laat de kraan wagenwijd open staan.

Lees ook:

Kolenindustrie in de VS deelt een klap uit die de energietransitie wereldwijd vertraagt

De kolenindustrie slaat een juridische slag in de VS. ‘Verwoestend’ noemt president Joe Biden de uitspraak van het Hooggerechtshof. Een antwoord heeft hij voorlopig niet.

Wie krijgt het Hooggerechtshof terug in zijn hok?

In de Amerikaanse Senaat beginnen vandaag de hoorzittingen over de benoeming van Amy Coney Barrett, die de conservatieve meerderheid in het Amerikaanse Hooggerechtshof voor decennia kan bezegelen. En dat terwijl de bevolking als geheel juist progressiever wordt.