Misbruik
Kritisch boek van Trouw-correspondent over paus Johannes Paulus II wekt de woede van de Poolse premier
De Poolse premier Mateusz Morawiecki heeft de aanval geopend op journalisten die aantonen dat paus Johannes Paulus II misbruikende priesters de hand boven het hoofd hield. Zij voeren een ‘oorlog’ tegen de christelijke beschaving, suggereert Morawiecki.
In Polen is deze week grote ophef ontstaan over een boek van Trouw-correspondent in Polen, Ekke Overbeek, en een filmdocumentaire van een onafhankelijke tv-zender. Overbeeks boek Maxima Culpa verscheen woensdag in Polen, de documentaire was zondag te zien op de onafhankelijke tv-zender TVN.
Boek en documentaire tonen aan dat de latere paus Johannes Paulus II in de jaren zestig en zeventig als kardinaal in Krakau weet had van priesters onder zijn gezag die kinderen misbruikten. Hij bezorgde hen andere functies, waarin ze in sommige gevallen nieuwe slachtoffers maakten. Trouw publiceerde al in december, voor publicatie van het boek, over de onthullingen van Overbeek.
Nationale held
In het katholieke Polen geldt de in 2014 heilig verklaarde Johannes Paulus II als nationale held, zeker in het conservatieve electoraat van de huidige regering. Wat zij de journalisten onder meer verwijten, is dat ze gebruik maken van verslagen van de geheime dienst, die in het toen nog communistische Polen de katholieke kerk scherp in de gaten hield.
Maar in de documentaire en het boek komen tal van getuigen, onder wie voormalige slachtoffers, aan het woord die de informatie staven. De Pools katholieke kerk weigert de eigen archieven te openen.
Het boek en de documentaire genereren veel aandacht in de Poolse media. Naar aanleiding daarvan heeft premier Morawiecki een filmpje laten vervaardigen over zijn bewondering voor de paus, dat hij woensdag online verspreidde via sociale media.
Oorlog in Oekraïne, maar ook in Polen
“Vandaag woedt niet alleen een oorlog voorbij onze oostgrens”, zegt de premier, terwijl op de achtergrond beelden te zien zijn van Johannes Paulus die mensenmenigten zegent. “Helaas zijn er kringen die proberen om in Polen niet een militaire, maar een oorlog om de beschaving te ontketenen.”
De critici van de paus willen volgens de premier een ‘revolutie’ ontketenen tegen ‘cultuur, traditie en normaliteit’ van Polen. “Als wij, als christenen, niet pal staan voor de herinnering aan onze grote mede-patriot, dan zullen onze gewetens bedekt worden door een dikke verdovende laag.”
Ook de Poolse katholieke kerk reageert fel. De aartsbisschop van Krakau, Marek Jedraszewski, vergelijkt de onthullingen met de aanslag op het leven van de paus door een Turkse schutter in 1981. Volgens de aartsbisschop is Johannes Paulus ‘een vijand voor veel krachten buiten Polen, maar ook in ons vaderland de prekers van gender-ideologie, voorvechters van abortus en euthanasie.’
Motie: verdedig de paus
Regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) bracht donderdagavond in het parlement een motie in om de ‘goede naam van Johannes Paulus II te verdedigen’, die werd aangenomen. “We zullen niet de verwoesting toestaan van het imago van een man die de hele vrije wereld erkent als een pilaar van de zege over het Rijk van het Kwaad”, staat in daarin.
Overbeek zelf zegt dat hij van tevoren dergelijke aanvallen wel had gevreesd. Niet ingaan op de kritiek, maar deze kritiek gewoon afdoen als een smerige aanval, is volgens Overbeek niet ongewoon in discussies over politiek en de kerk.
Hij ziet een verband met de parlementsverkiezingen die voor later dit jaar gepland zijn. “Daarbij draait het in Polen om het mobiliseren van de achterban, meer dan om kiezers te overtuigen met argumenten. De achterban van PiS bestaat voornamelijk uit bewoners buiten de steden en laagopgeleiden, precies degenen voor wie Johannes Paulus II op een hoog voetstuk staat.”
Bijval krijgt Overbeek ook, van liberalen, voormalige slachtoffers en collega-journalisten. Een tweede druk staat al op stapel. Overbeek hoopt ook op belangstelling van buitenlandse uitgevers. “Mijn boek gaat niet alleen over Polen, het raakt de hele katholieke kerk.”
Lees ook:
Paus Johannes Paulus wist veel eerder van kindermisbruik dan tot nu toe bekend was
Johannes Paulus II was al lang voordat hij paus werd in 1978 op de hoogte van kindermisbruik in zijn bisdom. Dat blijkt uit onderzoek van Trouw.
Voor Poolse priesters die misbruik pleegden was de latere paus vergevingsgezind
Onthullingen over Poolse priesters die kindermisbruik pleegden en de manier waarop de kerkleiding daarmee omging, werpen opnieuw een smet op de rooms-katholieke kerk, die in Polen nog steeds hoog in aanzien staat.
