Tripartite
Komt ook de Belgische kabinetsformatie uit de lockdown?
De gedoogsteun waarmee de tijdelijke Belgische minderheidsregering de coronacrisis mocht aanpakken vervalt vrijdag. Maar terwijl het begrotingstekort oploopt, leiden gesprekken over een nieuwe regering nergens toe. Omdat vrijwel niemand nieuwe verkiezingen wil, liggen tot voor kort ondenkbare scenario's op tafel.
Een paar weken leek er sprake van een wapenstilstand in de Belgische politiek. Om de coronacrisis het hoofd te bieden kreeg demissionair premier Sophie Wilmès half maart gedoogsteun van een groot deel van de oppositie zodat ze gemakkelijker besluiten kon nemen. Dat was nodig. In december 2018 viel het Belgische kabinet en de verkiezingsuitslag van mei vorig jaar versplinterde het politieke landschap verder. De demissionaire regering die al die tijd het schip recht moest houden, heeft nog maar 38 van de 150 zetels in het parlement.
Na ruim een jaar geen eind aan kabinetsformatie
Maar nu komt het land uit de lockdown en vervalt de gedoogsteun. Dat betekent dat Wilmès (MR, Franstalige liberalen) weer voor ieder besluit naar het parlement moet én dat het politieke steekspel over mogelijke coalities weer op gang komt. Achter de schermen voert men gesprek na gesprek, maar van daadwerkelijke onderhandelingen is ruim een jaar na de verkiezingen nog altijd geen sprake.
Bij die verkiezingen stemden de meeste Vlamingen (zeer) rechts, terwijl in Wallonië het gros voor (uiterst) links ging. De grootste partijen aan weerskanten van de taalgrens zijn elkaar tegenpolen: politici van de Vlaams-nationalistische N-VA, de grootste partij van Vlaanderen, en de grootste Waalse partij, de socialisten van de PS, kunnen elkaars bloed wel drinken.
Vóór de corona-uitbraak probeerden informateurs keer op keer om de partijen nader tot elkaar te brengen: voor stabiliteit in het verdeelde België is een regering met een meerderheid in beide landsdelen cruciaal. En dat kan alleen als N-VA en PS samenwerken. Maar die eerste heeft daar nooit zin in gehad en de laatste verkondigde al verschillende keren dat het niet gaat gebeuren.
En nieuwe verkiezingen zijn ook niet in zicht
In februari leek het land daarom af te stevenen op nieuwe verkiezingen, al had vrijwel niemand daar zin in. Inmiddels is die animo nog kleiner: uit de laatste grote opiniepeiling blijkt dat alleen het uiterst rechtse Vlaams Belang en de extreem-linkse Parti du Travail de Belgique daarbij (opnieuw) winnen.
Dus is het tijd voor ongebruikelijke keuzes, vinden de Waalse en Vlaamse socialisten. Wat partijleiders Paul Magnette en Conner Rousseau betreft vormen zij, samen met de liberalen en christen-democraten aan beide kanten van de taalgrens, een minderheidsregering (‘een klassieke tripartite’).
België heeft weinig ervaring met minderheidskabinetten en de keren dat het geprobeerd werd liep het slecht af. Maar volgens de socialisten kan een regering met de drie traditionele politieke stromingen – goed voor 71 van de 150 zetels – voor relatieve rust zorgen. Zo kan ze de uitgaven beteugelen zodat het begrotingstekort niet nog verder oploopt. De kans dat de rest van het parlement een vuist maakt tegen zo'n coalitie is nihil: dat kan alleen als extreem-links en radicaal-rechts samenwerken. Maar om besluiten te kunnen nemen heeft zo'n minderheidsregering gedoogsteun nodig van de groene partijen, zegt politicoloog Dave Sinardet. “Of die zich daarvoor zullen lenen en of dat werkbaar is, is nog maar de vraag.”
Geleerd: regeren met een minderheid kan
Nog meer twijfels heeft hij bij het tegenvoorstel van de partijvoorzitters van de huidige regeringspartijen (liberalen en Vlaamse christen-democraten). Zij willen de Vlaamse en Waalse socialisten uit elkaar spelen en de huidige regering aanvullen met N-VA, Waalse humanisten en Vlaamse socialisten. En dus zonder de Waalse socialisten. De ‘drie koningen’ zoals de partijvoorzitters al gekscherend worden genoemd willen voor de Belgische feestdag van 21 juli een doorbraak forceren. “Niet direct realistisch”, zegt Sinardet. De sp.a (van de Vlaamse socialisten, red.) zal de PS niet zomaar laten vallen. Bovendien heeft zo’n coalitie 76 zetels. “Dat is wel heel nipt.”
Sinardet verwacht ten vroegste in september meer duidelijkheid over de politieke toekomst. “Misschien dat een minderheidsregering dan toch het meest realistisch blijkt. Dat vraagt een verandering van de Belgische politieke cultuur, maar door de coronacrisis hebben we er nu een beetje ervaring mee. Dat is niet super bevallen, maar in ieder geval is gebleken dat regeren met een minderheid kan.”
Lees ook:
Kabinetsformatie België zit muurvast, nieuwe verkiezingen dan maar?
Negen maanden na de verkiezingen is er nog niet het geringste zicht op een nieuw kabinet in België.
