Kleurt de code groen? Dan mag de Wenzhou’er weer naar buiten (tot ‘ie op geel of rood springt)

Met een harde pets belandt het mondkapje van Qiao Zijin op tafel. Hier kan hij het met een gerust hart afzetten. “Ik weet dat het hier veilig is.” De goedlachse koffieverkoper laat de groene code op zijn telefoon zien die zegt dat hij gezond is. Zijn vrienden hebben zo’n zelfde code op hun telefoon.

Qiao en zijn vrienden zijn bijeengekomen in het restaurant van een van hen; voor gasten is het nog gesloten vanwege het nieuwe coronoavirus. Na Wuhan telt Wenzhou, in de oostelijke provincie Zhejiang, het hoogste aantal besmettingen.

De lokale autoriteiten sloten de stad begin februari hermetisch af. Niemand mocht meer naar buiten, ieder gezin mocht één lid afvaardigen dat eens in de vijf dagen boodschappen kon doen.

De bevrijding kwam in de vorm van het programma Jiankangma (‘ben je gezond?’) dat techgigant Alibaba ontwikkelde, naar eigen zeggen ‘onder supervisie’ van de autoriteiten. De inwoners van Wenzhou moeten opgeven of ze koorts hebben of verkouden zijn. Maar het programmaatje ziet ook waar ze recent zijn geweest.

Een rode code betekent twee weken thuisblijven

Een rode code is voor wie uit Hubei komt, en een direct gezondheidsgevaar vormt. Dat betekent twee weken thuisblijven en een paar keer per dag gezondheidsupdates doorgeven via DingTalk, een ander, meer werkgerelateerd programma van Alipay. Wie in de buurt was van iemand die besmet is, krijgt een gele code en moet zeven dagen binnen blijven.

De gezondheidscode functioneert binnen de multifunctionele Alipay-app en heeft onzichtbare voelsprieten. Qiao’s telefoon signaleert ook data van telefoons om hem heen. Staat hij bij het stoplicht naast iemand met een gele code, dan kan zijn eigen code van kleur verspringen. Iedere paar uur ververst de code.

Na drie weken binnen zitten is de opluchting in Wenzhou voelbaar. De lucht is grijs en er waait een koude wind, maar op de boulevard flaneren stelletjes. Er staan rijen auto's voor het stoplicht, en eetstalletjes doen goede zaken. Het is zowaar druk op straat, al zijn de winkels nog vrijwel helemaal leeg.

Op het dak van een langsrijdende auto brult een luidspreker dat mensen niet naar buiten moeten gaan als het niet hoeft. Ze moeten vooral een mondkapje blijven dragen. De ingang van de meeste winkels is gebarricadeerd; eerst een groene code laten zien, dan pas naar binnen. Restaurants verkopen maaltijden aan de deur, binnen zitten mag nog niet.

Waterdicht is het systeem niet

De autoriteiten lijken het coderingssysteem in te zetten om steden te ontsluiten, nu het nieuwe coronavirus buiten Hubei steeds minder vaak opduikt. Jiankangma is een van de vele programma’s die volgens staatspersbureau Xinhua nu over tweehonderd Chinese steden uitgerold worden. In Wenzhou en Hangzhou is de code nagenoeg verplicht, terwijl andere steden registratie alleen nog adviseren. Hoeveel inwoners van Wenzhou een rode of gele code kregen, is niet bekendgemaakt.

Het systeem is niet waterdicht. Sjoemelen kan door een screenshot van een eerdere groene code voor de neus van de beveiligers te houden. Die letten niet altijd op de tijd die erbij staat. Bovendien kunnen mensen met een gele code in sommige gevallen wel de straat op, ze komen alleen nergens binnen. En het lot van Qiao en zijn vrienden ligt in handen van een onzichtbare macht. Bij wie kunnen de Wenzhounaren hun beklag doen als ze ten onrechte een gele code krijgen? Wie heeft er inzicht in welke gegevens?

Wilde verhalen zijn er genoeg. Zo was er die kennis die in zijn eentje over de rondweg reed, toen plots zijn code versprong van groen naar geel. Reed hij net langs iemand met een gele code? Of maakte zijn telefoon contact met een zendmast in een ‘risicogebied’?

Op sociale media vragen critici zich bovendien af of het wel goed is dat een commercieel bedrijf zoveel verantwoordelijkheid krijgt. De overheid zou het zeggenschap moeten hebben over het algoritme, niet een commercieel bedrijf, vinden sommigen.

Zo is de angst voor het nieuwe coronavirus omgeslagen naar een ongemak van een andere aard. Qiao's vriend Huang Shuai is nerveus omdat hij niet precies weet wat er met zijn informatie gebeurt. “Wat als iemand een foto van mijn code neemt en naar een plek gaat waar het niet veilig is? Ik ben constant bang dat de code opeens van kleur verschiet.”

Vanavond komen de flessen wijn onder het stof vandaan. De mannen maken zich op voor een klein privéfeestje: een vriendin gaat met pensioen. Qiao laat verstek gaan, weet hij al. “Er hoeft maar één iemand te zijn met een gele code, en we moeten allemaal in quarantaine.”

Lees ook:

Wat afsluiting van de buitenwereld met je doet

De angst voor het nieuwe coronavirus houdt Chinezen al wekenlang in haar greep. Psychologen bieden hulp.