Keus uit veel schuldigen voor omvallen Silicon Valley Bank

Na een enorme tactische en politieke zeperd, de mislukte invasie in de Varkensbaai in Cuba in 1961, zei president John F. Kennedy filosofisch: “Succes heeft vele vaders, mislukking is een wees.”

Maar als het gaat om de ondergang van de Silicon Valley Bank (SVB), een gebeurtenis die zowel beleggend als politiek Amerika de rillingen over de rug liet lopen, is het omgekeerd. Van alles werd de afgelopen dagen aangedragen om te verklaren waarom de op vijftien na grootste bank van de VS op 10 maart de deuren moest sluiten.

Te woke om te overleven

Het makkelijkst maakte een ambitieuze Republikeinse politicus het, Ron DeSantis, gouverneur van Florida en vermoedelijke gegadigde voor het presidentschap. “Deze bank is zo bezig met DEI enzo, ik denk dat het hen echt heeft afgeleid van hun centrale missie.”, zei hij in een interview.

DEI staat voor diversiteit, rechtvaardigheid (equity) en inclusiviteit. Kort gezegd: SVB was te woke om te overleven in een normale kapitalistische omgeving; eigen schuld dikke linkse bult.

DeSantis zei dat tegen Fox Business, het zusterkanaal voor economisch nieuws van de rechtse zender Fox News. De kijkers naar die zender zullen het grif van hem hebben aangenomen. Maar factcheckers van serieuzere Amerikaanse media maakten meteen gehakt van die opmerking.

Want als DeSantis gelijk heeft, dan is het totale Amerikaanse bankwezen in gevaar. De drie linkse obsessies die hij aan SVB toeschreef, samen bekend als DEI, zijn in feite breed gedragen doelstellingen bij Amerikaanse bedrijven. Niet omdat ze allemaal in de ban zijn van sociaal-democratische idealen, maar omdat het slecht is voor de zaken als een bedrijf alleen maar heteroseksuele witte mannen in dienst heeft, zich niets aantrekt van de omstandigheden waarin zijn klanten en buren zich bevinden, en lak heeft aan het milieu.

Om het binnen de sector te houden: in 2022 reserveerden zes op de tien Amerikaanse banken geld om speciaal te lenen aan vrouwelijke of niet-witte ondernemers.

Broertje dood aan succes op langere termijn

Hoogleraar financiën Maretno Jarjoto van de Pepperdine Universiteit zei tegen de New York Times dat banken dat onder andere doen omdat hun aandeelhouders erop aandringen. Voor investeerders valt dat onder een bredere paraplu die ESG heet: environmental, social and governance policies, oftewel aandacht voor milieu, maatschappij en goed ondernemingsbestuur. Het idee is dat bedrijven die daar goed op letten, het op langere termijn beter doen.

Ook aan die trend hebben Republikeinse politici een broertje dood, zeker als ze het idee hebben dat hij wordt afgedwongen. Zo kwamen ze eind februari in opstand tegen een besluit van de regering-Biden, dat bij het beleggen van het geld voor ambtenarenpensioenen rekening mag worden gehouden met ESG-factoren. Het Huis van Afgevaardigden, waar de Republikeinen de meerderheid hebben, stemde voor het blokkeren van dat besluit. Maar ook de Senaat deed dat, omdat twee leden van de Democratische meerderheid met de Republikeinen meestemden.

Joe Biden heeft overigens aangekondigd daartegen zijn presidentiële vetorecht te zullen gebruiken.

Bank van de riskante techsector

Maar als maatschappelijk bewust ondernemen niet de oorzaak is, wie moet je dan de schuld geven van de ondergang van SVB? Er zijn kandidaten te kust en te keur.

De rekeninghouders bijvoorbeeld. Daar waren heel veel rijke durfinvesteerders in Silicon Valley bij. Dat lag voor de hand omdat SVB, opgericht in 1983, was opgegroeid met Silicon Valley. De bank had veel ervaring met de riskante, maar soms ook enorm lucratieve, manier van ondernemen in de techsector.

De bedrijven die door deze investeerders werden gesteund, bankierden als vanzelf ook vaak bij SVB. En als je nog hoopte op steun van zo’n venture capitalist, dan stond het ook goed als je al een rekening bij SVB had, schreef journalist Elizabeth Spiers in de New York Times, die dat zelf meemaakte met een bedrijfje dat ze had opgericht.

Tegenslagen in die sector, waaronder de ondergang van een aantal cryptobedrijven, zorgden ervoor dat die klanten hun reserves moesten aanspreken en dus allemaal tegelijk veel geld van hun rekening haalden. Dat bracht SVB in een moeilijk parket, maar geldt voor elke bank waar zoiets gebeurt.

Gevaarlijke groepsdynamiek

Toen SVB dat ook liet merken, werden de rekeninghouders bezorgd dat ze niet aan hun geld zouden kunnen komen en haalden ze de rekeningen massaal leeg. Het feit dat ze allemaal in hetzelfde wereldje verkeerden en met elkaar in contact stonden, intensiveerde en versnelde dat proces, zag Elizabeth Spiers. Ze citeert een ondernemer op Twitter die rapporteert wat in een groepschat werd besproken waar meer dan 200 zakenmensen in de tech-sector aan meededen: “10.00 uur: sommigen suggereren ons geld voor de zekerheid uit SVB te halen. Heeft alleen maar goede kanten, geen slechte.”

Dat laatste was dus allerminst waar, en dat zou geen verrassing mogen zijn. De geschiedenis van het bankwezen in Amerika en elders krioelt van de voorbeelden van zulke bank runs. Maar niemand sprak die suggestie kennelijk tegen, en Spiers snapt dat wel. “In deze bedrijfstak is de gedragslijn dat de oprichters van bedrijfjes dankzij hun relaties aan kapitaal, talent en zakenpartners komen. Haar het resultaat is een grotendeels homogene en zichzelf versterkende gemeenschap, waar buitenstaanders niet makkelijk tussenkomen. Het is die eilandmentaliteit, nadruk op bestaande relaties en vertrouwen op moeilijk te meten maatstaven van competentie die de bank run van vorige week van brandstof voorzag.”

Vervolgens gebeurde dus waar iedereen bang voor was geweest: SVB ging tijdelijk op slot. En als de Amerikaanse overheid, bang voor landelijke paniek, niet had beloofd dat iedereen zijn geld zou krijgen, hadden veel van die rekeninghouders de komende weken hun werknemers niet kunnen betalen. Want de overheid garandeert normaal gesproken “maar” 250.000 dollar per rekeninghouder, terwijl vele van die bedrijven miljoenen bij SVB hadden geparkeerd.

Zwakke bank en stijgende rente

Dat geld stond dan ook nog bij een heel zwak opererende bank, zo blijkt achteraf. SVB had veel van het door klanten gestalde geld belegd in staatsleningen. Die gelden als veilig, maar de waarde ervan kan wel degelijk zakken: als de rente stijgt. Stel bijvoorbeeld dat de staat obligaties uitgeeft met 4 procent rente, terwijl het tot dan toe 2 procent was. Een langlopende 2 procents staatslening van 1000 dollar, die elk jaar dus 20 dollar uitbetaalt, kun je dan niet meer voor 1000 dollar verkopen. Wel voor 500 dollar, omdat die 20 dollar dan ook 4 procent rendement vertegenwoordigt. Pas aan het eind van de looptijd, als het moment eraan komt dat de staat de 1000 dollar moet teruggeven, zal de koers weer stijgen.

Maar daar kon SVB niet op wachten, want de klanten wilden hun geld. Intern schijnt wel gewezen te zijn op het grote renterisico dat die staatsleningen op de balans opleverden, maar de bank wijzigde zijn aanpak niet.

Versoepeling van toezicht

Hadden de toezichthouders dat niet moeten opmerken? Daar komt dan de politiek toch weer om de hoek kijken. Een bank die snel groeit, met klanten vooral in één bepaalde sector, die dan ook nog leningen verstrekt aan veel beginnende bedrijven die lang niet allemaal hun belofte zullen waarmaken, dat zou toch de aandacht moeten trekken. De Federal Reserve (Fed, de centrale bank van de VS) en minister van financiën Janet Yellen zeiden deze week dat ze willen kijken of het toezicht moet worden verbeterd.

Maar politici die nu klagen dat de Fed heeft zitten slapen, hebben boter op hun hoofd, zegt de Democratische senator Elisabeth Warren. Want tijdens de regering-Trump, in 2018, nam een door Republikeinen beheerst Congres een versoepeling van het toezicht aan. De zogenoemde Dodd-Frank-wet, die na de kredietcrisis van 2008 hoge eisen aan banken was gaan stellen, werd versoepeld. Tot dan toe golden bijvoorbeeld voor een bank met een balanskapitaal van meer dan 50 miljard dollar strengere eisen en was er scherper toezicht dan bij een kleinere bank. Die grens ging omhoog naar 100 miljard. Daar was onder andere flink voor gelobbyd door een bank die in 2017 met 51,2 miljard net boven die grens was gekomen: SVB.

Maar zeggen dat de Republikeinen het huidige probleem op hun geweten hebben, is ook weer te gemakkelijk. Vorig jaar had immers SVB, na een snelle groei, wel meer dan 200 miljard dollar op de balans staan. De bank kwam daarmee ook volgens de gewijzigde wet in aanmerking voor zeer grondig toezicht.

Zelfs Barney Frank, een van de twee Congresleden waar de oorspronkelijke wet op het bankentoezicht naar is genoemd, denkt dat die versoepeling het probleem niet is. En hij zei dat ook toen de wijziging in 2018 door het Congres kwam. Maar Frank was toen al een jaar of vijf geen politicus meer. En hij was sinds 2015 zelf commissaris bij een niet al te grote bank, Signature, in New York. Die was bijzonder actief in de sector van de cryptomunten, waar het de laatste tijd ook niet al te best mee gaat. Signature moest een week geleden, twee dagen na SVB, ook de deuren sluiten.