In Madrid wordt gerekend op een coalitie die eerder een moetje dan een stabiel huwelijk is

Spanje kent geen traditie van coalitieregeringen; decennialang wisselden conservatieven en socialisten de macht af. Na de stembusgang in april leek het er toch van te komen: demissionair premier Pedro Sánchez van de socialistische PSOE leek af te stevenen op een akkoord met het ­activistisch-linkse Podemos. Toch kwam de eerste coalitieregering van Spanje sinds de jaren dertig er niet. Terwijl uren voor de ultieme deadline nog en plein public ministersposten in de uitverkoop werden gedaan, strandde de linkse poging tot coalitievorming jammerlijk.

Sánchez gokte uiteindelijk dat hij zich een nieuwe verkiezingsronde kon veroorloven. Dat zou hem mogelijk zelfs meer zetels opleveren dan zijn toch al grote zege in april. Socialist Sánchez hoopte bijvoorbeeld dat de historische herbegrafenis van dictator Franco, door hem in gang gezet hem electoraal succes zou opleveren. Vooralsnog blijkt dat niet uit de peilingen; die laten zien dat de sociaal-democraten de grootste partij blijven, maar dat er een daling is ingezet. Het lijkt erop dat het weifelende antwoord van Sánchez op de protestgolf in Catalonië hem in de weg zit.

Mogelijke coalitiepartners hebben het zelf moeilijk

Als de winst van PSOE tegenvalt, zal dat de formatie er niet makkelijker op maken. Mogelijke coalitie­genoten hebben het zelf moeilijk. Zo vreest het linkse Podemos de opkomst van de nieuwe partij Mas País, opgericht door voormalig Podemos-prominent Iñigo Errejón. Tegelijkertijd ligt regeringssteun van de Catalaanse regionationalisten gevoelig.

Een andere potentiële medestander van Sánchez, het liberale Ciudadanos, zakt bovendien fors in de peilingen. De poging van lijsttrekker ­Rivera om zijn aaibaarheidsfactor op te krikken door een hondje te laten opduiken in zijn campagne, haalt vooralsnog geen kiezers over om op de liberalen te stemmen.

Voor steun kan Sánchez ook naar rechts kijken. Ook daar dreigt versplintering, met een waarschijnlijk goed scorend Vox, de extreem-rechtse partij die hard wil ingrijpen in Catalonië. De conservatieve Volkspartij zou ‘in het landsbelang’ kunnen besluiten een minderheidsregering van Sánchez te tolereren.

Als het al lukt om een van deze scenario’s uit te voeren, lijkt Sánchez II af te stevenen op een moetje, in plaats van een solide politiek huwelijk. Met een instabiel allegaartje aan het roer wordt het moeilijk om iets te doen aan de grote zorgen die Spanjaarden hebben over bijvoorbeeld de werkloosheid. Ook een duurzame oplossing voor de Catalaanse kwestie is daarmee niet geholpen.

In het slechtste geval blijven de politici in hun eigen gelijk hangen

In het beste geval bevindt de Spaanse politiek zich momenteel in een transitiefase en is het een kwestie van tijd tot de sleutel wordt gevonden om een meerpartijensamenwerking van de grond te krijgen. In het slechtste geval blijven de politici in het eigen gelijk ronddolen.

Mocht het weer niet lukken om een regering te vormen, dan zal het vertrouwen van de kiezers in de politiek nog verder dalen. Nu al ziet bijna 40 procent van de Spanjaarden aan de vooravond van de nieuwe stembusgang de politiek en de ruziënde partijen als een van de grootste problemen van Spanje.

Lees ook:
Het dilemma van de Catalaanse separatisten: wel of niet naar de stembus?

De separatistische partijen in het Spaanse parlement steunen of de verkiezingen van zondag boycotten of zelfs verstoren? Voorstanders van een onafhankelijk Catalonië zijn, broeden op de beste strategie.