In kijkcijfers verliest Trump ook al van Biden

Het was een lastige tv-avond donderdag voor wie de Amerikaanse politiek volgt. Na de afgelasting van het tv-debat tussen Joe Biden en Donald Trump, vanwege de coronabesmetting van de laatste en zijn weigering van een debat via beeldverbinding (‘dan kunnen ze mijn microfoon uitzetten’), had tv-netwerk ABC zijn slag geslagen en Joe Biden geboekt. In zijn geboortestaat Pennsylvania hield hij live een ‘town hall’, een uitzending waarin kiezers hem vragen konden stellen.

Concurrent NBC, die oorspronkelijk het debat zou uitzenden, besloot niet achter te blijven en kreeg Donald Trump zo ver dat hij ook een town hall zou houden, in Florida, op precies dezelfde tijd. Wie het live wilde meemaken, moest dus kiezen.

Deze correspondent koos voor Trump. Omdat hij vermoedelijk voor het meeste spektakel zou zorgen, en misschien zelfs voor nieuws. Je weet immers van dag tot dag niet hoe zijn pet staat en wat voor uitzinnige of onzinnige uitspraken hij weer zal doen. Van iemand die ultrarechtse groeperingen toeroept ‘hou je gereed’, en de kandidaat-vicepresident van de andere partij ‘een monster’ noemt, kun je alles verwachten.

Je kon vermoeden dat het menige aan politiek verslaafde kijker dezelfde keuze zou maken: of je nu aanhanger van hem bent of tegenstander, Trump is interessanter op tv. Onder dat motto konden de Amerikaanse tv-zenders tijdens de campagne van 2016 ook niet genoeg krijgen van zijn campagnebijeenkomsten.

‘U bent de president, niet iemands rare oom!’

Het uur op NBC met Trump stelde niet teleur. Maar dat kwam vooral ook doordat de presentator, journalist Savannah Guthrie, goed scherp was. Ze wees de president een paar keer terecht. Ze schoot zelfs een keer uit haar slof over het retweeten door Trump van de speculatie dat Al-Qaida-leider Osama bin Laden niet werkelijk is doodgeschoten door Navy SEAL commando’s tijdens de regeringsperiode van Obama. “U bent de president, niet iemands rare oom!”

Op de andere zender maakte Biden geen fouten en dat was, gezien zijn grote voorsprong in de peilingen, voldoende.

Maar de echte verrassing leverden de twee concurrerende uitzendingen pas een dag later op: de kijkcijfers lieten een duidelijke winnaar zien. En die heette nu eens niet Donald Trump.

Dat zal de president, als voormalig tv-ster nog altijd gefixeerd op kijkcijfers, pijn doen. Hij verloor van Biden met 10,6 miljoen tegen 13,9 miljoen kijkers. En mediajournalist Brian Stelter van CNN strooide in zijn bericht erover nog wat zout in de wond: Trumps town hall was niet alleen uitgezonden door alle lokale tv-stations die aangesloten zijn bij het NBC-netwerk, maar ook op kabel-en internetkanalen als CNBC en MSNBC. Als je die erbij telde, had Trump 13 miljoen kijkers, maar zelfs met al die extra kanalen erbij was dat dus nog steeds bijna een miljoen minder dan Biden.

Verliezen in kijkers is nog iets anders dan verliezen in kiezers. Als al die kijkers stemrecht hebben, is dat een steekproef van 5 procent van de 250 miljoen mogelijke kiezers in de VS. En bepaald geen willekeurige steekproef.
Maar toch: het is opnieuw een teken dat het niet goed gaat met Trump. In de peilingen doet hij het onveranderd slecht. Hij heeft een achterstand op Biden van 10,5 procent, volgens de berekening van de website Fivethirtyeight.com, die in dat gemiddelde de kwaliteit van elke peiling weegt. En ook in de bedragen die zijn campagne-organisatie ophaalt, blijft hij achter op Biden.

De goede getallen baren de Democraten zorgen

In het computermodel van Fivethirtheight.com heeft Trump nog maar 13 procent kans om president te blijven.
Die getallen baren paradoxaal genoeg de Democraten ernstig zorgen. Het gaat te goed, hoor je ze denken. Straks blijven onze kiezers thuis, of ze nemen de moeite niet hun stembiljet op de post te doen, omdat het toch wel goed komt.

Volgens Guy Cecil, de leider van Priorities USA, een van de Democratische actiecomités die geld inzamelen en tv- en internetadvertenties plaatsen, hoeft Biden maar een paar procent in de kiezersgunst achteruit te boeren of Trump wint net als in 2016 in enkele sleutelstaten net genoeg leden van het kiescollege om herkozen te zijn.
In een campagnespot waarschuwt Trumps voorganger Barack Obama daarvoor: “Het wordt krap. Het kan neerkomen op een handvol kiezers zoals jij. Zorg dat we het redden. Stem bijtijds.”

Voor een groot deel zijn die geluiden bangmakerij, de zenuwen van een wielerrenner die ontsnapt is, maar zich herinnert hoe hij tijdens de vorige wedstrijd op het laatst nog werd teruggepakt. De Democraten hebben een trauma van 2016. Toen klopten de peilingen landelijk aardig – (Hillary Clinton won de meeste stemmen. Maar in een paar belangrijke staten klopten ze niet – en Trump hield daar zoveel leden van het kiescollege aan over dat hij president werd.

Gaan de opiniepeilers dit jaar opnieuw de mist in? Is Biden nog terug te pakken? Thomas Edsall somde in de New York Times op waarom je met die mogelijkheid toch rekening moet houden.

In de VS moet je je bijvoorbeeld registreren als kiezer, en daarbij met het oog op toegang tot de voorverkiezingen ook zeggen of je als Democraat, Republikein of onafhankelijk geregistreerd wilt zijn. Dat bepaalt nog niet met zekerheid op wie je stemt, maar het geeft natuurlijk wel een idee. In een aantal sleutelstaten, meldt Edsall, zijn er de afgelopen vier jaar naar verhouding meer Republikeinen bijgekomen dan Democraten.

Trump komt op voor het traditionele Amerika

Daar zijn er veel bij die vallen in de doelgroep waar Trump het in 2016 van moest hebben, en waar hij ook nu weer helemaal op mikt: laag opgeleide witte Amerikanen, met name mannen.

Meer in het algemeen, waarschuwt Edsall, zijn er veel Amerikanen die een traditioneel beeld hebben van de VS, en denken dat de Democraten daar teveel aan willen morrelen. Trump, wat je verder ook van hem mag vinden, komt op voor dat traditionele Amerika. Dat levert hem misschien op het laatste moment toch meer kiezers op dan je zou verwachten op basis van de bijval die hij krijgt voor zijn beleid en zijn optreden.

Het is mogelijk dat opiniepeilingen die mensen over het hoofd zien omdat ze de telefoon niet opnemen, of tegenover peilers niet willen zeggen dat ze Trump steunen. De ‘verlegen Trumpstemmers’ worden ze genoemd, en ze maken de Democraten terecht bang.

Maar als dan Trump en Biden op een avond tegenover elkaar staan op twee tv-zenders, en minder mensen zetten Trump aan dan Biden, dan zou je als Democraat toch weer wat geruster moeten zijn. Niemand is te verlegen om in zijn of haar eigen huis de tv aan te zetten als – spannend toch? –Donald Trump in de ring stapt met een journalist van de reguliere media.

Met het aantal ‘verlegen Trumpstemmers’ valt het daarom misschien toch wel mee.