Door heel het land staan Oekraïners vrijdag stil bij één jaar oorlog. Ook in Kiev. ‘Wat ik het meest mis, is me veilig voelen.’
Stilte bepaalt de ochtend in Kiev: geen luchtalarm, geen inslagen. Het is een ogenschijnlijk normale 24 februari. Toch hadden veel inwoners zich van tevoren erg druk gemaakt over deze datum. Vaak meer dan over 24 februari 2022, toen het voor de meeste Oekraïners een complete verrassing was dat Rusland een grote oorlog tegen hen begon.
Een jaar later waren ze wel voorbereid, op ‘iets’, een raketaanval of wat dan ook. Sommigen hadden zelfs Kiev verlaten, of waren bij vrienden gaan logeren die een betere schuilkelder hebben. Maar de dag begint rustig.
In de loop van de ochtend verzamelt een groepje leraren en studenten van het Technisch Lyceum in Kiev zich met bloemen bij de herinneringsmuur voor deze oorlog. Daarop hangt een lange collage van foto’s van gedode soldaten, waar ook president Biden deze week langs liep.
Les in de kelder
Docente Tatiana Skoskareva vertelt dat de groep speciaal komt voor twee gestorven studenten: Dennis en Ivan. Een van hen stierf bij Bachmoet. Zelf zegt ze geen stress te hebben gevoeld voor deze dag. “Als er iets gebeurt, dan gebeurt het, je moet door met je leven.” Ook de school is gewoon open.
“We geven alweer een tijd fysiek les en hebben een kelder. Als het luchtalarm gaat, gaan de lessen verder onder de grond.” Ze vertelt dat behalve de twee doden ook andere studenten die het leger in gingen gewond zijn geraakt.
Katalin Pazsiczki is studente en tevens voorzitter van alle studenten aan het Lyceum. Ze staat hier ook met bloemen. “Toen de oorlog vorig jaar begon, kon ik het niet geloven. En nog steeds geloof ik het vaak niet.” Wat ze het meest mist: ‘me veilig voelen.’ Tatiana Skoskareva zegt vooral alle familieleden en bekenden te missen die nu aan het vechten zijn en vrienden die doodgingen. “En het gewone leven, dat is voor ons al een jaar verdwenen.”
Stroomvoorziening weer meer stabiel
Philip Tremba staat ook te kijken bij de herinneringsmuur. Op oudejaarsavond 2022 zijn er nog raketten dicht bij zijn huis ingeslagen. “Ik was niet zenuwachtig voor vandaag. Mijn vrouw wel. Een vriendin van haar ook, die brengt zelfs speciaal bij ons de dag door, omdat ze dat niet alleen aan kan.”
“Verder zijn we sinds kort goed voorbereid op stroomuitval: we hebben een soort grote powerbank die de stroom in huis voor een aantal uren kan overnemen. Maar sinds we die hebben, valt eigenlijk nauwelijks nog de stroom uit.”
Al een aantal weken is de stroomvoorziening in Oekraïne redelijk stabiel. Ook werd schade aan de energievoorziening na eerdere aanvallen altijd vrij snel hersteld. Zou Rusland van strategie aan het veranderen zijn? “Geen idee, en misschien is er toch nog een aanval later vandaag”, aldus Tremba. “Maar misschien zien ze nu eindelijk in dat de meeste raketten die ze op Kiev afschieten tegenwoordig worden onderschept.”
Schuldgevoel
Net buiten Kiev ligt de lommerrijke voorstad Boetsja er vandaag ook kalm bij. Toch heeft bewoner Dennis Tuliankin (33) geen rustige nacht gehad, vertelt hij in een restaurant waar hij met zijn dochtertje Anastasia (5) zit te lunchen.
“Ik was om de twee uur wakker, steeds checken of er al iets aan de hand was. Maar misschien doen ze iets in de komende dagen.” Hij is niet bang dat de Russen terugkeren naar Boetsja, waar ze vorig jaar zoveel onschuldige burgers hebben vermoord. “En als ze dat wel ooit proberen, dan ben ik nu veel beter voorbereid: ik heb nu een auto en een wapen.”
Vandaag doet hij wat hij andere dagen ook doet. Hij geeft rollerblade-les aan kinderen, op de bovenste verdieping van een winkelcentrum.
Gedichten
Philip Tremba, bij de herinneringsmuur, is ‘youtuber’ van beroep: hij maakt video’s waarin hij commentaar geeft bij de games die hij speelt en die worden veel bekeken. “Iemand in onze kennissenkring suggereerde dat ik een video over deze herdenkingsdag moest maken. Misschien gedichten voorlezen van de dichter Sjevtsjenko. Maar dat voelde toch een beetje als nep-emotie en dat heb ik maar niet gedaan.”
Tremba zegt het soms moeilijk te vinden dat hij na een jaar eigenlijk gewend is geraakt aan deze oorlog. “Ik voel mij daar soms schuldig over, het zou niet moeten natuurlijk.” Tegelijkertijd kan de harde realiteit van de oorlog voor hem binnenkort weer heel dichtbij komen. “Het zou me niet verbazen als ik word opgeroepen voor het leger. Ik zie dat de laatste tijd bij steeds meer bekenden gebeuren.”
Tatiana Skoskareva vraagt zich ook af of na deze herdenkingsdag de aandacht voor Oekraïne gaat verslappen. “Dat zou erg zijn, terwijl de besten van ons nu doodgaan. Terwijl wij nu hier niet alleen onszelf verdedigen, maar ook de hele Europese beschaving.”
Lees ook:
Vreugde en verdriet bestaan in Oekraïne naast elkaar: wiskunde-lerares Joelia Zdanovska kwam om, Sebastian zag het levenslicht
Eén jaar leven de Oekraïners in een land dat in oorlog verkeert. Verdriet om de dood van een dochter en vreugde om de geboorte van een kind gaan hand in hand. Ouders in Charkiv en Kiev vertellen over de dood en het nieuwe leven.
De leugens van Poetin die zijn oorlog moeten rechtvaardigen
Hoe verkoopt Poetin zijn invasie? Ruslandkenner Hella Rottenberg over de drie leugens van de Russische president.
