In deze Oost-Oekraïense frontdorpen is de schok groot: ‘Ik wil dit niet meer’

Tussen de bomen in het park van Vroebivka is een grote krater geslagen. De grond is omgeploegd. Om het gat heen liggen afgerukte takken.

Het was de eerste klap die Liza Galtsjenko (15) afgelopen vrijdagochtend hoorde. Het meisje was — vanwege corona — thuis bezig met haar schoolwerk. Haar vader, de orthodoxe priester van het frontdorp, was naar buiten gestapt en had een kruis geslagen. “Ga bidden”, had hij zijn dochter gemaand.

De escalatie van het conflict tussen Rusland en Oekraïne lijkt in de Donbas te beginnen. Op de dag van de inslagen in Vroebivka noteerden waarnemers van de OVSE zeshonderd explosies in provincie Donetsk, en bijna duizend in de regio Loegansk waar Liza woont. Het weekend verliep iets rustiger in de Oost-Oekraïense provincie, maar afgezet tegen het ‘normale’ gemiddelde van tientallen explosies per dag is de schok in de regio groot. Zo wordt er gevochten nabij dorpen waar dat sinds de hoogtijdagen van de oorlog, 2014 en 2015, zelden nog gebeurde.

Zoals in Vroebivka. Dat dorp ligt op een kleine 10 kilometer van het front. De tiener, Liza, kent het geluid van beschietingen goed. Maar dat het dorp zelf voor het laatst geraakt werd is vier jaar geleden: de vader van een schoolgenootje kwam daarbij om. Dit keer hielp het bidden. Een andere mortiergranaat landde weliswaar in de achtertuin, maar gelukkig wel helemaal achterin. “Hoe eng zoiets is? Dat kan ik niet uitleggen. Ik was in paniek.” Over waarom de strijd escaleert, speculeren de inwoners niet, zegt Liza. “Daar praten we niet over.”

Kapotgeschoten

Ondanks de zonnige dag klinkt er ook nu artillerievuur in het gebied — ver weg, maar je kunt horen dat het zwaar kaliber is. De sporen van de beschietingen zijn zichtbaar. Een tiental kilometers verderop in het frontgebied hangen de elektriciteitskabels treurig aan de palen. Een van de draden slingert zelfs slordig over de weg. Het huis er vlakbij is volledig kapotgeschoten, en ook hier zijn verse inslagsporen zichtbaar. De munitiekisten op het erf verraden dat er soldaten gelegerd hebben gezeten.

In Trojtske, een dorpje aan dezelfde weg dat wel pal aan het front ligt, is dus geen stroom. “Niemand kan zeggen of de elektriciteit ooit zal worden gerepareerd”, zegt Aleksandra Hajdoek. De vrouw, begin dertig, fungeert als een soort dorpsoudste, naast het militaire commando dat in het dorp de dienst uitmaakt. De weg waar de kabel ligt is te gevaarlijk voor de reparatiedienst, legt ze uit.

Tot chagrijn van haar medebewoners kon er geen afspraak over een lokaal staakt-het-vuren worden gemaakt. “Al om zes uur ’s ochtends bellen ze me om te klagen dat het licht het nog steeds niet doet.” Dankzij hulpverleners, die jerrycans benzine brengen, kunnen de bewoners bij haar de telefoon opladen.

Ook Aleksandra Hajdoek is gehard door de oorlog. De loopgraven van het Oekraïense leger lopen door het dorp, en veel huizen zijn omringd met zandzakken en camouflagenetten: daar zijn soldaten gehuisvest. De afgelopen jaren was het rustig, vertelt de dorpsoudste. “Ons leven leek bijna normaal. Nu ben ik bang om naar mijn werk te gaan.” Het dorpshuis is 2 kilometer van haar huis, waar ze met haar twee jonge kinderen woont.

Tentenkamp

De escalatie komt op het moment dat de door Rusland gecontroleerde republieken aan de andere kant hun bewoners manen naar Rusland te vertrekken: volgens de separatistische autoriteiten zou Oekraïne een aanval overwegen, wat Kiev ontkent.

Nieuws over de vermeende naderende Russische ‘invasie’ van Oekraïne volgt Aleksandra Hajdoek niet. “Dan zou ik gek worden”, zegt ze. Wel bevestigen familieleden aan de andere kant van het front – waarmee ze regelmatig belt – de evacuatieplannen. “Ze gaan niet”, weet ze. “Waarom zouden ze? Zit je daar in een tentenkamp in Rusland.”

’s Avonds, als het donker wordt, zijn vanuit veiliger gebied de lichtflitsen zichtbaar boven Vroebivka en Trojtske. Aleksandra Hajdoek, moeder van twee jonge kinderen, heeft een terugkerende nachtmerrie, vertelt ze. De bus waarin zij met haar dochter zit wordt geraakt door mortiervuur. Haar dochter verliest een been en bloedt hevig, maar in het ziekenhuis wil niemand haar helpen. Als ze in huilen uitbarst, wordt ze wakker. “Zo angstig ben ik dus,” zegt de dorpsoudste. “Ik wil dit niet meer.”

Lees ook:

Een geregisseerde Russische mediastroom van gefabriceerde incidenten

Russische media berichtten in het weekeinde volop over gewelddadigheden in Donetsk en Loegansk. Daarmee wordt de druk op de grond en in het diplomatieke proces verder opgevoerd.

Blufpoker over Oekraïne lijkt kookpunt nabij

Diplomatiek overleg tegen de klippen op moet voorkomen wat volgens westerse inlichtingendiensten te gebeuren staat: oorlog in Oekraïne.