In de Turkse stad Gaziantep is het leven een nachtmerrie: ‘Mijn familie ligt nog onder de ruïnes’

De rij bij het tankstation wordt langer en langer. Een kleine vrachtwagen met twee in dekens gewikkelde mannen in de achterbak, een gammel busje met volgens de chauffeur misschien wel vijftien of zestien familieleden. De uittocht uit Gaziantep, de Turkse stad die niet ver van het epicentrum ligt en zelf ook zwaar getroffen is, komt op gang. Er worden nog stevige naschokken gevoeld, de angst blijft.

Door de bevingen zijn in het land zeker 5434 mensen om het leven gekomen en dat aantal blijft oplopen. Acht Nederlanders zijn door hun naasten bij het ministerie van buitenlandse zaken als vermist opgegeven. “We maken ons ernstig zorgen over hun situatie en doen wat we kunnen om zo snel mogelijk duidelijkheid te krijgen voor hun familie en vrienden”, meldt het ministerie.

Voordringen, schreeuwen

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft een noodtoestand van drie maanden afgekondigd voor de tien provincies die zijn getroffen door de aardbevingen van maandag. “We staan oog in oog met een van de ergste rampen ooit voor onze regio,” zei Erdogan tijdens een televisietoespraak vanuit de Turkse hoofdstad Ankara.

Vliegmaatschappij Pegasus biedt inmiddels gratis vluchten aan vanuit verschillende vliegvelden in het aardbevingsgebied, maar vertrekken is zo makkelijk nog niet. Er is een groot gebrek aan brandstof. Een paar tankstations zijn helemaal gesloten, bij veel anderen is de benzine op. Bij de pomp waar ze nog wel brandstof op voorraad hebben, is het grote chaos. Voordringen, schreeuwen, twee boze mannen worden met veel moeite uit elkaar gehouden.

De emotie is begrijpelijk, na een nacht vol stress en weinig slaap. In het centrum van Gaziantep staan ook lange rijen voor plekken waar nog eten te krijgen valt. Tientallen staan te wachten voor een pide, een Turks brood, anderen kiezen liever voor een maaltijd met kikkererwten. Voor de pinautomaat is het net zo lang wachten. De stad zit ook zonder stromend water.

Ongecoördineerde acties belemmeren

Toch zijn er velen die juist de andere kant op reizen, in de richting van het rampgebied. In wegrestaurants op de weg naar Gaziantep eten vrijwilligers een laatste maaltijd en drinken ze een kop warme thee voordat ze verder reizen.

Vanuit heel Turkije zijn vrijwilligers heengesneld, ieder wil een steentje bijdragen. Sommigen verzamelen hulpgoederen, anderen willen zelf de handen uit de mouwen steken. Desondanks wordt opgeroepen om niet zomaar naar het gebied te reizen, ongecoördineerde acties kunnen de hulpdiensten in de weg zitten.

Ook in Gaziantep wordt nog onder het puin gezocht naar overlevenden. Honderden buurtbewoners kijken in spanning toe. Toch duurde het volgens omstander Burcu Esendemir te lang voordat de reddingsdiensten ter plaatse waren. Ondanks de ijzige kou bracht ze de afgelopen twee dagen in het park door, omdat haar huis beschadigd is. Dat doen veel inwoners van Gaziantep. Her en der in de stad zijn ook armoedige tentenkampen te zien.

Ook Ömel Vural gaat vannacht op straat slapen. “Er is bijna geen eten te vinden, we gaan niet naar ons huis, het is beschadigd. We zijn bang om weer naar binnen te gaan.” Om op te warmen krijgt hij een kop soep van vrijwilligers. Zij delen ook dekens uit.

Het bedrijf van Ahmet Beler heeft deze kleine actie opgezet. “We moeten elkaar echt steunen, met deze barre weersomstandigheden is het niet makkelijk om te overleven.” Hij peinst er nog niet over om terug te gaan naar zijn huis. “Het is binnen niet veilig genoeg.”

Zes begrafenissen binnen één familie

Dorpen en steden in de provincie Gaziantep lijken er nog slechter aan toe. Burcu Esendemir, de omstander bij de reddingsoperatie, vertelt over haar geboortedorp Pazarcik, de plek waar het epicentrum van de aardbeving was. Daar staat volgens Esendemir geen huis meer overeind. “Binnen één familie waren zes begrafenissen”, zegt ze.

De meeste zorgen gaan op dit moment uit naar de provincie Hatay. Dat is ook de plek waar het Nederlandse zoek- en reddingsteam van USAR moet gaan helpen. Lange tijd was er geen contact mogelijk met de provincie, maar langzaam druppelen meer beelden van een verwoeste stad binnen.

Assalah Morad, een inwoner van Antakya – de hoofdstad van de provincie Hatay –, had anderhalve dag na de beving pas bereik met haar telefoon. Ze kon eindelijk laten weten dat het met haar naar omstandigheden goed gaat. Verder is de situatie een nachtmerrie.

“Mijn familie ligt nog steeds onder de ruïnes”, schrijft Morad via WhatsApp, op een zeldzaam moment met internet. “Er zijn geen reddingswerkers, geen politie en geen eten. We slapen al twee dagen in het park. Er is niets meer, Antakya is een spookstad.”

Lees ook:

Na de verwoestende beving vrezen de inwoners van Sanliurfa de nacht

Reddingswerkers zoeken met man en macht naar overlevenden van de aardbevingen die Turkije en Syrië maandag troffen. Ondertussen durven veel mensen niet terug naar hun huis. ‘Ik heb nog nooit zo’n angst gevoeld.’

De hulpkonvooien staan klaar, maar verscheurd Syrië moet wachten

Na de aardbevingen van maandag is de situatie in Syrië ernstig, en de vooruitzichten voor de getroffenen slecht. Internationale hulp wordt belemmerd door politieke en juridische obstakels.