In de oplaaiende truffeloorlog is het geheime wapen een vergiftigde knakworst

Met honden naar truffels zoeken is een Italiaanse traditie. Maar door de klimaatverandering neemt de opbrengst af en de concurrentie juist toe. Er worden zelfs honden vergiftigd.

De zon schijnt uitbundig en het pijnbomenbos lonkt. Truffelzoekers Stefano Scaccia (40) en Antonino Lagana (64) parkeren hun auto deze zaterdagmiddag bij het pijnbomenbos dat verscholen tussen de heuvels bij Tarquinia, in midden-Italië, ligt. “Je ziet dit bos nauwelijks vanaf de weg, je moet echt weten dat het er is”, zegt Lagana. “Daardoor komen hier zelden andere truffelzoekers.”

Dafne en Viola, twee honden van het ras lagotto romagnolo, springen opgewonden uit de achterbak en beginnen gelijk rond te snuffelen. Ze zijn afgericht om truffels – sterk geurende, knoestige zwammen die op de wortels van bomen groeien – te vinden. Maar al snel constateren Scaccia en Lagana dat de grond kurkdroog is. En in droge grond rijpen truffels nauwelijks; ze hebben vocht en koelte nodig om groot te worden.

Scaccia: “Het regent deze winter zo weinig. En het is warmer. Daardoor zijn er erg weinig truffels.” Hij vertelt normaal gesproken op een dag wel met een kilo truffels huiswaarts te keren. “Maar deze winter mag ik blij zijn als ik met driehonderd gram thuiskom.”

700 euro per kilo

Dat witte en zwarte truffels deze winter in Italië opvallend schaars zijn, lijkt te komen door de klimaatverandering: het is er warmer en het regent minder. Die schaarste heeft de prijs van de toch al dure delicatesse verder opgedreven. De veel voorkomende witte truffelsoort, waar de twee mannen vandaag naar zoeken, kan wel 700 euro per kilo opbrengen. Liefhebbers schaven graag een paar gram van de sterk naar aarde geurende truffel boven hun pasta en gebakken eieren.

Omdat er minder truffels zijn die meer opleveren, is de concurrentie tussen de ruim 70.000 truffelzoekers grimmiger geworden. En in die verharde strijd zetten sommigen zwaar geschut in: ze vergiftigen truffelhonden om hun rivalen uit te schakelen.

Het overkwam Thomas Morasca (38) begin januari. Deze truffelzoeker, net als de meesten een hobbyist, was met zijn hond Thor naar een beukenbos op de grens van Lazio en de Abruzzen gereden. Toen hij met een kleine kilo truffels naar zijn auto was teruggekeerd, dook Thor onder de wagen en likte aan een stuk knakworst.

“Hij kreeg onmiddellijk stuiptrekkingen en knarste met zijn tanden. Ik ben als een gek met hem richting het dorp, naar een dierenarts, gerend. Maar Thor werd helemaal stijf en was binnen driehonderd meter dood”, vertelt Morasca per telefoon. “Ik begreep meteen dat een afgunstig persoon vergiftigde worst onder mijn auto had gelegd. Het bleek om rattengif te gaan.” Morasca is woedend. “Als ik de dader vind, vermoord ik hem. Ik was zo gehecht aan Thor. Ik mis hem.”

Na die vergiftiging is brigadier-chef Daniele Formichetti naar het bewuste beukenbos gegaan. Hij hoort bij de carabinieri, de Italiaanse gendarme met politietaken, en is gestationeerd in Rieti. Zijn Belgische herder, Asia, is getraind om vergiftigd vlees in de natuur op te sporen. Formichetti en Asia hebben het gebied ‘schoongeveegd’. Ze vonden die dag een dode vos, die ook op vergiftigde worst was afgekomen.

Geen aangifte na vergiftigen truffelhonden

“Het vergiftigen van truffelhonden kwam altijd al voor”, zegt Formichetti. “Maar omdat het dit jaar zo weinig regent, is de truffeloorlog heftiger en zien we meer gevallen van vergiftiging. Harde cijfers hebben we niet, omdat getroffen truffelzoekers bijna nooit aangifte doen.” Dat laten ze na omdat ze hun zoekgebied niet willen prijsgeven, of omdat hun hond bijvoorbeeld geen chip heeft – zoals officieel wel moet. “Via via hoorden we laatst van een man die wel zeven truffelhonden op deze manier is kwijtgeraakt.”

De carabinieri vinden de daders zelden. “Het is heel moeilijk ze op heterdaad te betrappen. Wij gaan ervan uit dat het om mensen gaat die meer ruimte en meer truffels voor zichzelf willen hebben.”

In het pijnbomenbos bij Tarquinia zijn Stefano Scaccia en Antonino Lagana gewaarschuwde mannen. Ze houden hun honden extra goed in de gaten. Scaccia vertelt dat hij zijn Viola zelf heeft afgericht en dat ze een natuurtalent met een buitengewoon goede neus is. Laatst bood iemand 10.000 euro voor haar, maar hij wil haar niet kwijt. Want dat bedrag verdient Scaccia in één heel goed seizoen; hij verkoopt de delicatesse aan restaurants. “Kom op!”, moedigt hij Viola aan. “Ga daarheen!”

Na een klein uur is het eindelijk raak. Viola begint bij een boomstam te kwispelen en te graven. Scaccia duikt er onmiddellijk op, duwt de hond weg, graaft met zijn handen in de aarde en haalt een minuscuul truffeltje tevoorschijn. “Een gram of vijf”, zegt hij. “Dat stelt niet veel voor.”

Na twee uur houden de mannen het voor gezien. De buit is teleurstellend. Wanneer ze vlak bij hun auto zijn, doen ze de honden uit voorzorg aan de lijn. Scaccia: “Misschien ligt er wel een vergiftigde knakworst onder”.

Lees ook:

Truffel Liefde is een ode aan de truffel en aan eten als cultuur

In de Zuid-Franse Provence zien we truffeljagers en truffelhandelaren aan het werk, horen we sterrenchefs lyrisch hun liefde voor de ondergrondse zwam betuigen, en komen een truffelpriester, de truffelpolitie en leden van het truffelgenootschap voor de camera.