In de krochten van het internet rijpt een nieuw rechts terrorisme

Een bijzonder bloederig weekeinde laat de Verenigde Staten ontredderd achter. Op zaterdag nam een schutter in de Texaanse grensstad El Paso het winkelend publiek onder vuur. Dat kostte twintig mensen het leven. Dertien uur later opende een schutter in Dayton, Ohio, het vuur in een uitgaansgebied, met nog eens negen doden tot gevolg.

Over het motief van de aanslagpleger in Ohio, die zelf omkwam bij zijn actie, is nog weinig duidelijk. Maar de aanslag in El Paso is met vrij grote waarschijnlijkheid ingegeven door een rechts-extremistische ideologie. Luttele minuten voor de bloederige aanslag verscheen een manifest op het internetforum 8chan, waarin de schietpartij werd aangekondigd. De details die erin voorkomen, onder andere over het gebruikte wapen, maken de conclusie vrijwel onontkoombaar dat het geschreven is door de 21-jarige man die door de politie als hoofdverdachte werd gearresteerd.

In het manifest noemt hij zijn daad een ‘antwoord op de latino-invasie van Texas’. De plek die hij uitkoos voor zijn schietpartij was een winkelcentrum dat vooral door Mexicaanse toeristen en Amerikanen van Mexicaanse afkomst bezocht werd.

Geïnspireerd door Christchurch

Daarmee past de schietpartij in El Paso in een gewelddadig patroon dat de afgelopen tijd is uitgekristalliseerd in rechts-extremistische kringen. Zowel wat betreft de gebruikte methode als wat betreft de onderliggende ideologie is de aanslag in El Paso vergelijkbaar met twee eerdere aanslagen. In Christchurch in Nieuw-Zeeland schoot een terrorist in maart van dit jaar 51 bezoekers van een moskee dood, en zond zijn daad live uit op Facebook. In april drong een man de synagoge van het stadje Poway in Californië binnen, waar op dat moment honderd joden voor gebed verzameld waren – doordat zijn wapen vastliep, viel er slechts één dode.

De twee latere aanslagplegers verklaarden allebei geïnspireerd te zijn door de aanslag in Christchurch. In alle drie de gevallen betrof het jongvolwassen witte mannen, 28, 19 en 21, die zich jarenlang in de rechtse krochten van het internet hadden opgehouden, zoals het forum 8chan. Dat geldt als een vrijhaven voor rechts-extremistische theorieën, die vaak worden verpakt in allerlei grappig bedoelde memes en waar zich de afgelopen jaren een door iedereen gedeelde taal en ironie heeft ontwikkeld, die buitenstaanders vaak op het verkeerde been zet.

Alle drie kondigden ze hun daad vooraf aan op 8chan, en schreven ze een manifest waarin ze hun methoden en ideologie uiteenzetten, en dat duidelijk bedoeld was om anderen ook te inspireren om het toetsenbord voor een echt geweer te verruilen. Ideologisch worden de drie geïnspireerd door varianten van de ‘verdringingstheorie’, die de afgelopen jaren populair is geworden in rechts-extremistische kringen: zolang iedere etnische groep netjes in zijn eigen land blijft wonen, is er niets aan de hand, maar Joden, moslims, zwarten of latino’s die in Europa of Noord-Amerika komen wonen, mogen als ‘indringers’ uit de weg worden geruimd. De schutter van El Paso wilde in Amerika een soort apartheidssysteem, waarin iedere etnische groep zijn eigen ‘thuisland’ krijgt.

Handelen voor hij koudwatervrees kreeg

Dit nieuwe terrorisme stelt autoriteiten voor een probleem, omdat het zich niet in cellen of groepen ontwikkelt, maar gedecentraliseerd ontstaat. Het is onmogelijk te voorspellen bij welke internetforumgebruikers de knop omgaat, maar het blijkt wel makkelijk te kopiëren. Aan voorbereidingen was hij niet meer dan een week kwijt geweest, schreef de schutter van El Paso. Hij verontschuldigde zich bij forumgebruikers voor zijn slordig geschreven manifest, maar hij wilde snel handelen voor hij koudwatervrees zou krijgen.

In reactie op de aanslagen ontvlamde in de Verenigde Staten direct een discussie over de wapenwetgeving in het land, een discussie die na iedere grote schietpartij muurvast blijkt te zitten. Het ligt, na drie aanslagen in een half jaar, in de lijn der verwachting dat de komende tijd ook politieke discussie over het toestaan van internetfora als 8chan wordt gevoerd, die als kraamkamers gelden van het nieuwe rechtse terrorisme. Tegenstanders van een verbod zullen aanvoeren dat dat er alleen maar toe leidt dat de discussie zich buiten het zicht afspeelt. Voorstanders zullen zeggen dat de discussie daarmee ook buiten het zicht komt van veel mensen die er misschien wel gevoelig voor zijn.

Lees ook:
Schutter in El Paso doodde zeker twintig mensen, waarschijnlijk uit woede over immigratie

In de Amerikaanse stad El Paso zijn zeker twintig mensen om het leven gekomen bij een schietpartij in een supermarkt. De dader zou rechts-extremistische motieven hebben.

Wat dreef de schutter van Christchurch?

De terrorist die in Nieuw-Zeeland tientallen mensen doodschoot, had een afkeer van immigratie en een verlangen naar etnische puurheid.