ProtestenPolitiegeweld

Ieder land heeft zijn eigen Floyd

De Black Lives Matter-beweging in Londen, afgelopen zondag. Beeld EPA
De Black Lives Matter-beweging in Londen, afgelopen zondag.Beeld EPA

De dood van George Floyd wordt tot ver buiten de Verenigde Staten gevoeld. Floyd is de zoveelste in een lijst van slachtoffers van politiegeweld. Maar ook buiten de VS vallen doden.

Romana Abels

De beelden van de Amerikaanse protesten hebben een vuur doen oplaaien dat al jaren in alle uithoeken van de wereld smeulde. George Floyd (46) mag dan een onbekende burger zijn geweest in het verre Minnesota, zijn dood maakt in één keer eindeloos veel frustratie los. Want het verschijnsel dat politiemensen het heel wat minder nauw nemen met de regels zodra ze zwarte mensen aanhouden, bestaat niet alleen in Amerika.

Het bestaat in Nederland, en in Denemarken, en in Frankrijk. Mensen in Oostenrijk hebben ermee te maken en mensen in Zweden. Mensen in Addis Abeba en in Johannesburg. In Nederland, bijvoorbeeld, voeden de Amerikaanse protesten rechtstreeks de in de loop der jaren steeds verder opgebouwde woede over etnisch profileren door een grotendeels witte politiemacht.

Niet alleen in Minneapolis zijn er politieagenten die minderheden bejegenen alsof ze mindere mensen zijn – dat gebeurt overal. Nu is het genoeg geweest. Van Wenen tot Cardiff, overal vragen mensen om een eind aan politiegeweld tegen zwarte mensen.

Australië

In Australië is door de Amerikaanse rellen ophef ontstaan over de hardhandige arrestatie van een jonge Aboriginal op maandag. De arrestatie werd op video vastgelegd. Erin is te zien hoe agenten woorden krijgen met enkele jongeren. “Ik sla je op je bek”, zegt de zestienjarige Aboriginal, wiens naam volgens lokale wetgeving niet mag worden gepubliceerd. Een politieman loopt daarna op hem af, draait zijn armen op zijn rug, schopt zijn benen onder hem vandaan en arresteert hem. De Australische politie wijst parallellen met de VS van de hand. Volgens commissaris Mick Fuller had de agent, als hij te veel geweld gebruikte, ‘een slechte dag’. Maar familieleden van het slachtoffer eisen dat de agent wordt vervolgd. Afstammelingen van de oorspronkelijke bewoners vormen in Australië slechts 2 procent van de volwassen bevolking, maar 27 procent van de gevangenis­populatie. Deelstaatpremier Gladys Berejiklian trekt het boetekleed aan: “We hebben in dit land nog een lange weg te gaan”.
Arjen van der Ziel

Een zwarte inwoner van Manchester

George Floyd mag dan de aanleiding zijn, het gaat inmiddels allang niet meer alleen om hem. Het gaat om tientallen burgers, overal, op wie te hard werd gezeten of geslagen door opgefokte politieagenten. Mensen die soms, net als Floyd, aangaven dat ze moeite hadden met ademen. Bijzonder is wel dat de frustratie tot nog toe klaarblijkelijk zodanig onder de oppervlakte bleef, dat autoriteiten steeds opnieuw verrast zijn door de omvang van het protest.

In het Verenigd Koninkrijk waren burgemeesters en politie even verrast als de burgemeester van Amsterdam. Eerder deze week kwamen in verschillende Britse steden duizenden woedende burgers bij elkaar. In Londen, in Manchester, in Cardiff. Overrompeld door de grote aantallen lieten de autoriteiten de demonstranten begaan. Ook woensdag weer zat het Londense Hyde Park vol mensen met protestborden.

George Floyd was een Amerikaan in Minnesota, maar hij had net zo goed een zwarte inwoner van Manchester kunnen zijn, zeiden de Britten op straat. Het Verenigd Koninkrijk kent voorbeelden genoeg van zwarte mensen die na buitensporig politiegeweld om het leven kwamen. Neem Mark Duggan, een 29-jarige zwarte inwoner van Londen die in 2011 door een politiekogel werd gedood.

Ook toen waren er protesten in de Britse hoofdstad, die ook toen een uitgebreid onderzoek niet kon beteugelen. De dood van Duggan bleek te rechtvaardigen, maar tegelijk werd ook duidelijk dat de Britse politie vier keer zo vaak geweld tegen zwarte mensen gebruikte ten opzichte van tegen witte mensen. Nog later, na meer onderzoek, bleek dat percentage te gelden voor het hele Verenigd Koninkrijk.

Weinig burgers zagen sindsdien verbetering. Integendeel, er waren meer incidenten, die vaak niet automatisch tot strafrechtelijk onderzoek naar de daders leidden. Zo stierf in 2017 de twintiger Rashan Charles die bij zijn arrestatie – net als George Floyd – niet meer kon ademen. Een onderzoek pleitte de agenten vrij, ook al hadden zij te lang gewacht met het bellen van een ambulance.

Palestina

In verschillende Israëlische en Palestijnse steden gingen de afgelopen dagen mensen de straat op om solidariteit te betuigen aan de demonstranten in de Verenigde Staten én om te protesteren tegen de dood van de Palestijnse George Floyd: de 32-jarige, zwaar autistische Iyad Halak. Halak werd zaterdag in Oost-Jeruzalem doodgeschoten door de Israëlische politie.

Volgens een verklaring van de politie dachten de betrokken agenten dat Halak een wapen bij zich droeg en riepen ze hem een halt toe. Die raakte in paniek van het geschreeuw en vluchtte weg. Vervolgens schoot de politie hem neer. Uit nader onderzoek bleek dat Halak ongewapend was.

De demonstranten in Israël, zowel Joodse als Palestijnse Isra­eliërs, zien een parallel tussen het Israëlische geweld tegen Palestijnen en het politiegeweld tegen zwarte Amerikanen. Tijdens de protesten klonken leuzen als ‘Palestinian lives matter’, een verwijzing naar de Amerikaanse beweging Black Lives Matter. Op de kartonnen protestborden stonden de namen van Halak en Floyd vlak onder elkaar. ‘Gerechtigheid voor Iyad, gerechtigheid voor George.’
Judith Harmsen

Aan armen en voeten geboeid

Inwoners van Berlijn hebben hetzelfde; zij moeten denken aan de dood van een 29-jarige Griek begin vorig jaar, die werd gearresteerd terwijl hij psychisch in de war was en drugs had gebruikt. Eenvoudig te hanteren was hij niet, maar of het nodig was om hem, al aan armen en voeten geboeid, alsnog zo lang tegen de grond te duwen dat hij stikte, wordt ernstig betwijfeld. Ook in Berlijn gingen de afgelopen dagen mensen de straat op.

In Nederland denkt menigeen aan de dood van Mitch Henriquez in 2015. Ook hij zei dat hij niet kon ademen. De woede raast voorlopig nog wel even door. Ook de komende dagen staan in heel Europa protesten op het programma.

Nederland

Mitch Henriquez kwam om het leven na zijn arrestatie in het Haagse Zuiderpark in juni 2015. In een dronken bui riep hij bij het verlaten van een muziekfestival verschillende keren: “Ik heb een vuurwapen”. Toen hij niet reageerde op waarschuwingen en verzoeken om door te lopen, besloten agenten hem aan te houden. Hij bood daarbij heftig verzet.

Er ontstond een worsteling waarbij vijf agenten verschillende manieren gebruikten om Henriquez onder controle te krijgen. Tijdens de rechtszitting die hier later op volgde, bleek dat de agenten de man destijds tegen de grond werkten, hem stokslagen op de benen gaven, een nekklem bij hem aanlegden, hem vuistslagen op het gezicht gaven en pepperspray in zijn ogen smeerden.

Toen Henriquez uiteindelijk was overmeesterd en geboeid, is hij in een politiebusje naar het ziekenhuis vervoerd, waar hij een dag later overleed. Alleen de agent die bij Mitch Henriquez de nekklem toepaste die hoogstwaarschijnlijk tot het overlijden van de Arubaan leidde, is in hoger beroep veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf van zes maanden.
Hans Marijnissen

Frankrijk

Zeker 20.000 mensen waren er dinsdagavond op een demonstratie voor het nieuwe gerechtsgebouw in Parijs. Om eer te bewijzen aan George Floyd en om opheldering te eisen over de dood van Adama Traoré. Traoré, van Malinese komaf, overleed in juli 2016 na een aanhouding waarbij hij hardhandig tegen de grond werd gewerkt.

De protestbijeenkomst was verboden vanwege de gezondheidsnoodtoestand die in Frankrijk van kracht is. De avond begon vreedzaam, maar eindigde met rellen. Assa Traoré, de zus van Adama, noemde de demonstratie gisterochtend op de TV-zender BFMTV een groot succes. “De politiechef van Parijs die de bijeenkomst had verboden is als enige verantwoordelijk”, benadrukte zij. “In andere landen zoals Nederland mochten mensen wel samenkomen.”

Iedereen moet weten dat er geen principieel verschil is tussen George Floyd en haar broer Adama, meent Assa. Adama werd ingerekend na een wilde achtervolging in de woning van een kennis. “Maar hier kreeg hij het gewicht van drie politiemensen op zich. Mijn broertje is gestorven aan de gevolgen van verstikking, precies zoals George Floyd.”

Nieuw medisch onderzoek dat werd uitgevoerd op verzoek van de familie levert volgens haar het bewijs. Het rapport verwijst de conclusies van eerdere expertises die werden verricht in opdracht van justitie naar de prullenbak. Volgens deze rapporten overleed Adama aan de gevolgen van de inspanning en stress van een achtervolging op een bloedhete dag. Een hartoedeem – veroorzaakt door twee zeldzame ziekten – zou hem fataal zijn geworden.

De advocaat van de agenten benadrukt dat Adama maar een paar seconden tegen de grond zou zijn geduwd. In de politiewagen, op weg naar het bureau, zei hij dat hij zich niet goed voelde waarop de agenten hem in stabiele zijligging legden. Zijn boeien deden ze niet af. Op het bureau werd een hulpdienst gebeld. Die trof Adama even later levenloos aan.
Kleis Jager

Lees ook:

Halsema nu zelf onder vuur na aangezwollen demonstratie

De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema is beschadigd door het uit de hand gelopen protest.

Wilt u iets delen met Trouw?

Tip hier onze journalisten

Op alle verhalen van Trouw rust uiteraard copyright.
Wil je tekst overnemen of een video(fragment), foto of illustratie gebruiken, mail dan naar copyright@trouw.nl.
© 2023 DPG Media B.V. - alle rechten voorbehouden