Human Rights Watch: ‘Er zijn echt veel voorbeelden van Israëls apartheidsbeleid’

Het rapport heet ‘A Threshold Crossed’; wanneer was die drempel bereikt? Was er een bepaald moment dat jullie besloten dat het Israëlische beleid neerkomt op apartheid?

“Er wordt al jaren gewaarschuwd dat ‘apartheid’ in Israël op de loer ligt. Met dit rapport willen we duidelijk laten zien dat we dit station nu echt hebben bereikt. We doen deze uitspraken ook niet zomaar: dit rapport is het resultaat van zeker twee jaar onderzoek en schrijven, en zeker dertig jaar bewijs verzamelen.”

Best een beladen term, ‘apartheid’, ook historisch gezien. Waarom hebben jullie hiervoor gekozen? Was het om te provoceren?

“Zeker niet. Ons referentiepunt is altijd het internationaal recht, dat apartheid duidelijk verbiedt. Daarbij is het ook een misdaad tegen de menselijkheid, volgens zowel het Apartheidsverdrag van 1973 als het Statuut van Rome van 1998. Het is een simpele zaak van het recht toepassen op de feiten. En je moet ook bedenken, elke keer dat we de conclusie trekken dat iets een misdaad tegen de menselijkheid is, doen we dat niet zomaar. Dat is een conclusie die we heel voorzichtig bereikt hebben. En het is echt een triest feit dat we die conclusie in dit geval hebben moeten trekken.”

Wat moet men zich voorstellen bij apartheid? Hoe ziet dat eruit in het dagelijks leven?

“Er zijn echt heel veel voorbeelden van Israëls apartheidsbeleid. Vooral op de Westoever is dit goed te zien. Bijvoorbeeld, stel dat een Joodse Israëliër en een Palestijn die beiden op de Westoever wonen allebei een misdaad begaan. Wat gebeurt er? Ze zullen allebei in verschillende rechtbanken worden berecht en een andere straf krijgen.

“Het is op de Westoever ook bijna onmogelijk voor een Palestijn om te bouwen, in tegenstelling tot een Joodse Israëliër. Tussen 2016 en 2018 werden er 21 bouwvergunningen verleend aan Palestijnen, terwijl de Israëlische regering in diezelfde tijd honderd keer méér sloopbevelen heeft verleend om Palestijnse eigendommen in hetzelfde gebied te vernietigen.”

Wordt een Joodse Israëliër die op de Westoever woont het dan duidelijk makkelijker gemaakt?

“Zeker. Op de Westoever is veel land geconfisqueerd door de overheid en benoemd tot ‘staatsland’, dat vervolgens weer verdeeld wordt. 99 procent van dit staatsland is gereserveerd voor Israëlische kolonisten. En kolonisten die al een huis hebben op de Westoever, worden met gemak aangesloten op het elektriciteits- en waternet. Terwijl Palestijnen die in dezelfde gebieden wonen de grootste moeite hebben om dit soort overheidsdiensten te regelen.

“Daarbij kwam in 2018 nog de invoering van de natiestaat-wet bij (die Israël definieert als een ‘Joodse nationale staat’, red.). Al deze handelingen maken het overduidelijk dat de Israëlische staat de intentie heeft om de Palestijnse bevolking te domineren. Als je al deze beleidsmaatregelen allemaal bij elkaar optelt, wordt al snel duidelijk dat het om veel meer gaat dan enkel een discriminerende bezetting.”

Maar dit gaat toch al jaren zo? Waarom nu dan toch dit rapport?

“Dit gebeurt inderdaad al jaren. Maar wij willen af van het beeld dat dit hoort bij een ‘tijdelijke bezetting’. Want een groot deel van de internationale gemeenschap doet al 54 jaar alsof dit een tijdelijke situatie is. Maar dat beeld is totaal losgekoppeld van de realiteit. Je kunt het probleem niet oplossen zonder het op de juiste manier te diagnosticeren.”

Maar hoe gaat dit rapport deze situatie oplossen?

“Het is een kwestie van de lange termijn: dit rapport zal niet van de ene op de andere dag het Israëlische beleid doen veranderen. Maar de eerste stap is altijd de realiteit benoemen voor wat die is. Op zijn beurt zal dit ook de benadering van de internationale gemeenschap uitdagen: namelijk de opvatting dat we de symptomen van het probleem moeten bestrijden, in plaats van de hoofdoorzaak.”

Jullie roepen op tot vervolging van individuen in de Israëlische regering die zich schuldig hebben gemaakt aan apartheid. Aan wie denken jullie dan?

“Wij gaan niet in op individuele aansprakelijkheid. In het geval van het Internationaal Strafhof roepen we dat op een onderzoek in te stellen en te beslissen wie er moet worden vervolgd. En niet alleen het Strafhof, we willen ook graag dat rechtbanken van andere landen deze misdaden zullen onderzoeken, omdat het over serieuze misdaden gaat: een misdaad tegen de menselijkheid is letterlijk een misdaad tegen ons allemaal.”

Lees ook:

De term apartheidsstaat gaat de Israëlische regering te ver

Als het aan de Israëlische minister van onderwijs ligt, mag mensenrechtenorganisatie B’Tselem geen lezingen meer op scholen houden, nadat die Israël een apartheidsstaat noemde.